4.5. Bozor tizimining transformatslyasi
Bozor iqtisodiyot! abadul-abad o‘zgarmasdan bir yerda qotib qoladigan iqtisodiyot emas. Unga ichki rivojlanish xos bo‘ladi. Hayot taqozosi bilan u ham transformatsiyalashadi, ya’ni uning qiiyi, kam rivojlangan bosqichidan yuksak rivojlangan bosqichiga 0‘tiladi. Dastlab, bozor iqtisodiyot! asov iqtisodiyot sifatida yuzaga kelsa, so‘ngra u ancha mukammallashgan, sivilizatsiyalashgan, insonparvar iqtisodiyotga aylanadi. Bu uning transformatsiyasidir. Asov bozor iqtisodiyotida individual xususiy mulk ustuvor boMadi, mulk ozchihk boylar qoiida to‘planadi. Iqtisodiyot tartibsiz ravishda, kuchli larzalarga duch kelish orqali rivojlanadi, chuqur, hatto halokatli iqtisodiy krizislar yuz beradi. Jamiyat qutblashadi, bir tomonda g‘oyat katta daromadi bor boylar bo‘lsa, qarama-qarshi tomonda ko‘pchilikdan iborat kambag'allar va hatto qashshoqlar turadi.
Qutblashuv ijtimoiy nizolarni va hatto to‘qnashuvlarni keltirib chiqaradi. Iqtisodiy va ij'timoiy beqarorlik tez-tez takrorlanib turadi. Aytilgan belgilari bor asov bozor tizimi Yevropada XVIII asming oxirlarida yxizaga kelib, XX asrning o‘rtalariga qadar saqlangan. XX asrning 2-yarmidan e’tiboran asov bozor iqtisodiyotining sivilizatsiyalashgan insonparvar iqtisodiyot!, tabiatan aralash iqtisodiyotga aylanishi yuz berdi. Buni bozor iqtisodiyotining hozixchalik eng mukammal modeli, deb aytish mumkin.
Aralash iqtisodiyot mukammal texnika va yuksak texnologiyaga asoslanadi, q o i mehnatiga o‘rin qolmaydi, g‘oyat unumli mashi-nalar ishlatiladi, resurslar tejalib, moddiy to'kinlik ta’minlanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
