Oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti a. ‘Lmas0V, A. Vahobov

1.4. Iqtisodiy kategoriyalar va qonunlar
Nazariya iqtisodiy hodisalar, jarayonlar va ulardagi o‘zgarish-lami iqtisodiy kategoriyalar yordamida tushuntirib beradi, ya’ni ularni tahlil etish va izohlash orqali o‘z predmetini o'rganadi.
Iqtisodiy kategoriyalar — bu iqtisodni o‘rganishda qo‘Uana-digan nazariy tushunchalar bo‘lib, ular real iqtisodiy voqelikning ilmiy ifoda etilishidir.
Nazariyada kategoriyalar 2 guruhga bo‘linadi:

0. 
   Umumiqtisodiy kategoriyalar — Bular iqtisodiy taraqqiyot-ning hamma bosqichlariga xos kategoriyalar, masalan, ehtiyoj, melmat, ishlab chiqarish, mahsulot, ish kuchi, iqtisodiy resurs, iste’-mol, jamg'arish kabi tushunchalar. Bular iqtisodiyotning umumiy
   

13

jihatlarini izohlaydi, ular har qanday iqtisodiy tiziraga nisbatan qo‘llanadi.

0. 
   Ayrim ijtimoiy-iqtlsodiy tizimga жо8 kategoriyalar. Masalan, tovar, pul, talab, taklif, narx, kredit, emissiya, inflatsiya kabi tushun-chalar bozor tizimiga xos bo‘lib, bular shu tizim tahlilida qo‘lIanadi. Iqtisodiyot yangilanib borganidan uni tahlil etishda bu fanga yangi kategoriyalar kiritiladi. Masalan, retsessiya, integratsiya, globali-zatsiya, infrastruktura, konversiya, restrukturizatsiya, privatizatsiya, lokalizatsiya degan tushunchalar iqtisodiyot nazariyasiga yangidan kiritilgan kategoriyalardir.
   

Iqtisodiyot nazariyasida iqtisodiy hodisaiarni umumlashtirish asosida qonunlar ta’riflanadi.