Oltingugurt saqlovchi organik birikmalar Reja

Alifatik sulfidlar.
Alifatik sulfidlar yoki tioefirlar, ya'ni, nomenklatura bo`yicha tioalkanlar R – S – R<sup>I</sup> tuzilishiga ega. Ushbu moddalar noxush hidga ega bo`lgan suyuq birikmalardir. C₂-C₇ sulfidlar yuqori bo`lmagan qaynash haroratiga ega bo`lib, neftni haydaganda benzin distillatlari tarkibiga o`tadi. Alifatik sulfidlar (hammasi bo`lib 24 tasi aniqlangan) odatda benzin, kerosin, dizel yoqilg`isi tarkibida bo`lib, jami oltingugurt birikmalarining 5080% gacha miqdorini tashkil qiladi. Sulfidlar kimyoviy xossalari bo`yicha neytral moddalar bo`lib, ishqorlar bilan reaksiyaga kirishmaydi. Sulfidlar H₂SO₄ da yaxshi eriydi. Ularning xarakterli xususiyatlaridan biri – ko`pchilik birikmalar bilan turg`un kompleks birikmalar hosil qilishidir. Ushbu moddalarga vodorod ftorid, HBr, BF₃, simob hloridi, AlBr₃, SnCl₄, TiCl₄, RSO₂ va boshqalar misol bo`ladi.
Kuchli oksidlovchi ta'sirida sulfidlar sulfoksid orqali sulfonlargacha oksidlanadilar.

C₂H₅ – S – C₂H₅ (C₂H₅)₂SO  (C₂H₅)₂SO₂

400⁰C va undan yuqorida sulfidlar parchalanib, H₂S va to`yinmagan uglevodorodlar hosil qiladi.

CH₃–CH₂–S–CH₂–CH₂–CH₃ CH₂=CH₂+H₂S+CH₂=CH–CH₃

Etilpropilsulfid Etilen Propilen

Ayrim neftlarda ko`p bo`lmagan miqdorda disulfidlar R - S - S - R ham mavjud bo`lib, ular qizdirilganda S, H₂S va merkaptanlar hosil qiladi.

Tiofanlar
Tiofanlar yoki siklik sulfidlar (polimetilen sulfidlar) neft tarkibida topilgan bo`lib, to`yingan 5 - 6 a'zoli oltinggurt atomi bilan hosil qilingan geteroatomli sikllardir.

Tiofan 121⁰C da qaynaydigan noxush hidli suyuqlik.
Pentametilensulfid 141,8⁰C da qaynaydi. Siklik sulfidlar metallar bilan reaksiyaga kirishmaydilar, ochiq halqali sulfidlarga nisbatan ancha termik barqarordirlar. Turli neftlardan 20 ga yaqin monosiklik sulfidlar ajratib olingan.
T iofan – halqani C-S bog`i bo`yicha parchalanishi orqali oksidlanadi: