Ona tili 5-sinf Sana Mavzu: test darsning maqsadi: Ta’limiy
Download 82.78 Kb.
|
5 mart
|
Ona tili 5-sinf Sana_________ Mavzu: GAP URG’USI Darsning maqsadi: Ta’limiy: O’quvchilarga gap urg’usi haqida ma’lumot berish. Ona tili fanining nazariy va amaliy asoslarini o’rganish jarayonida o’quvchilarda estetik did, ong, ona tilimizga muhabbat, barkamol avlod tarbiyasiga zamin yaratish. Tarbiyaviy:Ona tili fani orqali o’quvchilarga DTS asosida dars berish. Shu bilan bir qatorda milliy iftihor, qadriyat sifatida e’tirof etish va uni hurmat qilishga o’rgatish. Rivojlantiruvchi:O’quvchilarni mustaqil fikrlashga o’rgatish. Tafakkur va idrokini kengaytirish. Dars turi: yangi bilim beruvchi Dars jihozi: darslik, tarqatma materiallar, ko’rgazmali qurollar... Metod: savol-javob, test, aqliy hujum Foydalaniladigan adabiyotlar: 1) «Ona tili» 5-sinf uchun darslik. Darsning borishi: 1.Tashkiliy qism. a)salomlashish b)navbatchilik hisoboti, sinf tozaligi va davomatni nazorat qilish c)kirish suhbati, o’quvchilarning og’zaki nutqini o’stirish 2. O’tgan mavzuni so’rash. Uyga vazifa 454-mashq tekshiriladi. 3.Yangi mavzu. 1. Urg'u va uning turlari. 2. Ma'no urg'usi. 3. Mashqlar ustida ishlash. O’quvchilarga urg'uni tushuntirishda quyidagilarga e'tibor berish lozim. 1. So’z bo’g'inlaridan birining boshqalariga nisbatan qattiqroq aytilishiga urg'u deyilishini hamda o’zbek tilidagi so’zlarda qo’shimchalar qo’shilishi bilan urg'uning ko’chib yurishini, so’z oxiriga tushishini. Gapda ishtirok etayotgan so’zlardan birining boshqalariga nisbatan kuchliroq talaffuz qilinishiga gap urg’usi yoki mantiqiy urg’u deyiladi. Masalan, Buvijonim so’zlarini kutaman.
Mustahkamlashda darslikdagi 455-456-457-mashqlar orqali mustahkamlanadi. 455-mashq. O’quvchilar berilgan matnni o’qib, gap urg’ularini qo’yadilar. Bunda talaffuzga e’tibor beriladi. 456-mashq. O’quvchilar mustaqil yondashadi. Badiiy kitoblardan matnlar ko’chirib, gap urg’usini qo’yib chiqadilar. Savollar 1.Gap urg’usi nima va u qanday vazifani bajaradi? 2.Bitta yoyiq gap yozib, uning turli bo’laklarini gap urg’usi ostida talaffuz qiling.
Baholarni tahlil qilish. O’quvchilar DTS asosida baholanadi. Baholashda o’quvchilarning bilimi, faolligi e’tiborga olinadi. 6.Uyga vazifa. Uyga vazifa 458-mashq beriladi. Berilgan so’zlarga gap urg’usini tushirib, gaplar tuzish. Tekshirdi: O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari Muzaffarov B.________________ “___”_______ 20___yil
1) «Ona tili» 5-sinf uchun darslik. Darsning borishi: 1.Tashkiliy qism. a)salomlashish b)navbatchilik hisoboti, sinf tozaligi va davomatni nazorat qilish c)kirish suhbati, o’quvchilarning og’zaki nutqini o’stirish 2. O’tgan mavzuni so’rash. Uyga vazifa 458-mashq tekshiriladi. 3.Yangi mavzu. 1. Tovushlarning tushib qolishi. 2. Tovushlarning orttirilishi. 3. Mashqlar ustida ishlash. Bu darsni tashkil qilishda o’qituvchi har bir tilda boshqa tillardan o’zlashgan ko’plab so’zlarning mavjud bo’lishini, bunday olinma so’zlar og'zaki nutqda o’zbek tilining qonun-qoidalariga bo’ysungan holida talaffuz qilinishini, natijada bunday so’zlarda tovushlarning tushib qolishi hamda orttirilishi aytib o’tiladi.
Qolgan mashqlar ham mazkur shartlar asosida bajartiriladi. Savollar 1.Tovushlarning orttirilishi deb nimaga aytiladi? 5.Dars yakuni. Baholarni tahlil qilish. O’quvchilar DTS asosida baholanadi. Baholashda o’quvchilarning bilimi, faolligi e’tiborga olinadi. 6.Uyga vazifa. Uyga vazifa 462--mashq beriladi. “Stadionda” mavzusida matn tuzish. Tekshirdi: O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari Muzaffarov B.________________ “___”_______ 20___yil
1) «Ona tili» 5-sinf uchun darslik. Darsning borishi: 1.Tashkiliy qism. a)salomlashish b)navbatchilik hisoboti, sinf tozaligi va davomatni nazorat qilish c)kirish suhbati, o’quvchilarning og’zaki nutqini o’stirish 2. O’tgan mavzuni so’rash. Takrorlash. 3.Yangi mavzu. O’qituvchi oldingi ikki takrorlash 60-64-hamda 101-103-darslar uchun berilgan tavsiyalardan ushbu takrorlash mavzulariga moslagan holda foydalanishi mumkin. Imlo bilan, yozma savodxonlik bilan bog'liq bo’lgani uchun xuddi darslikdagi mashqlarda bo’lgani kabi ularning aksariyati yozma ravishda bajarilishi kerak. Ayniqsa, bu darslarda imkon qadar topshiriqlar sinf taxtasida ham bajarilishi, yo’I qo’yilgan xatolar butun sinf bilan muhokama qilinishi muhim. Tarqatma materiallar yordamida iqtidorli, o’rta qobiliyatli hamda past o’zlashtiradigan o’quvchilarga individual, qo’shimcha topshiriqlar bilan yondashilsa, darslikdagi mashqlar yordamida hamma bilan baravar ishlanadi. Ayrim mashqlarni ikki ustun yoki jadvalga solib bajartirish yaxshi samara beradi. 152-darsdagi 460-, 661-mashqlar, 153-darsdagi 463-mashq, 154- darsdagi 469-mashq, 155-darsdagi 472-mashqdagi so’zlarni aytilishi, yozilishi, xato yozilgani, to’g'risi ham yozma, ham og'zaki bajartirilsa, o’quvchilarning savodxonlik malakasi mustahkamlanadi. 4.Mustahkamlash. Savollar 1.O’zbek tilida nechta unli tovush bor? 2.I va U unli tovushlarini aytilishi va imlosi haqida so’zlab bering. 3.O’ unlisining aytilishi va imlosi qanday? 4.A va o unlilarining aytilishi va imlosi haqida nimalarni bilasiz?
Baholarni tahlil qilish. O’quvchilar DTS asosida baholanadi. Baholashda o’quvchilarning bilimi, faolligi e’tiborga olinadi. 6.Uyga vazifa. Uyga vazifa 466--mashq beriladi Tekshirdi: O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari. Muzaffarov B ________________ “___”_______ 20___yil
1) «Ona tili» 5-sinf uchun darslik. Darsning borishi: 1.Tashkiliy qism. a)salomlashish b)navbatchilik hisoboti, sinf tozaligi va davomatni nazorat qilish c)kirish suhbati, o’quvchilarning og’zaki nutqini o’stirish 2. O’tgan mavzuni so’rash. Uyga vazifa 466-mashq tekshiriladi. 3.Yangi mavzu. O’quvchilar o’rtasida yakka yoki guruh shaklida savodxonlik musobaqasini o’tkazish uchun aynan takrorlash darslari qulay. «A'lo», «yaxshi» natijalariga erishgan o’quvchilarni baholashni sinfdoshlariga havola qilish mumkin. Ular kimga «a'lo», kimga «yaxshi» qo’yish mumkinligini, yutuq va kamchiliklami izohlaydilar. 153-darsdagi 465-mashq iqtidorli o’quvchilarga mo’ljallangan. Unda berilgan boshqotirma murakkab bo’lgani uchun o’qituvchi, albatta, yordam berishi kerak. Javobi: Hunarni asrahon netkumdir oxir, 155-darsning 474-mashqidagi chaynvordning javobi: 1, 2, 4 - Toshkent viloyatidagi shaharlar: Piskent, Parkent, G'azalkent. 3 - O’zbekistonning poytaxti - Toshkent. 4.Mustahkamlash. 1. Qaysi qatorda imlo jihatdan xato yozilgan soz mavjud. A) Suv toshqini shaharga sezilarli talofat yetkazdi. B) Qani, naqarot birgalikda ijro etamiz. C) Bu yerda chekish taqiqlanadi. D) Uydagilarga ko’pdan ko’p salom ayt. 2.Yoshlar teleradiokompaniyasi birikmasining qisqartirilgan shaklini ko’rsating. A) YoTRK B) YTRK C) YOTRK D) YoshTelikom 3. Uch xil aytilib, uch xil yoziladigan qo’shimcha qaysi so’zlar tarkibida qo’llanilgan? 1)borgin 2)sig’guncha 3)bargga 4)chiroyligina A)1,2,3,4 B)2,3 C)1,3,4 D)2,3,4 5.Dars yakuni. Baholarni tahlil qilish. O’quvchilar DTS asosida baholanadi. Baholashda o’quvchilarning bilimi, faolligi e’tiborga olinadi. 6.Uyga vazifa. Uyga vazifa 470--mashq beriladi Tekshirdi: O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari Muzaffarov B.________________ “___”_______ 20___yil
O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari Xaliyeva F.________________ “___”_______ 20___yil
1) «Ona tili» 5-sinf uchun darslik. Darsning borishi: 1.Tashkiliy qism. a)salomlashish b)navbatchilik hisoboti, sinf tozaligi va davomatni nazorat qilish c)kirish suhbati, o’quvchilarning og’zaki nutqini o’stirish 2. O’tgan mavzuni so’rash. Uyga vazifa 430-mashq tekshiriladi. 3.Yangi mavzu. 1. Maqsadni tushuntirish. 2. Test yechish. 1. Berilgan so’zlarning qaysi birida faqat til oldi, sirg’aluvchi undoshlar ishtirok etgan. 1) muvozanat 2)larza 3) faylasuf 4) shoira 5) shovul 6) salla A) 2,5,6 B) 2,4,6 C) 1,2,3 D) 4,5,6 2. Til va nutqning farqi noto’g’ri izohlangan javobni ko’rsating. A) Tilga umumiylik, nutqa xususiylik xos. B) Til voqealanmagan, nutq voqealangan C) Til voqealik, nutq imkoniyat. D) Til mohiyat, nutq hodisa 3. muruvvat so’zida qo’sh undosh haqida qaysi hokum to’g’ri. A) til undoshi, portlovchi, jarangsiz B) lab undoshi, sirg’aluvchi, jarangli C) lab undoshi, sirg’aluvchi, jarangsiz D) til oldi, jarangli, sirg’aluvchi 4 Fon (allofon) ta’rifin ko’rsating.
5. Qaysi qatorda qo’sh undosh xato yozilgan. A) ummon B) libbretto C) taraddud D) shilliqurt 6. Insoniyat baxti yo’lida ter to’kmay turib, haqiqiy go’zallikka erishib bo’lmaydi. Gapda nechta portlovchi undoshlar ishtirok etgan. A) 20 ta B) 19 ta C) 18 ta D) 21 ta 7. Tovushlarning hosil bo’lishda qaysi vositalar eng muhim hisoblanadi. 1. lab 2. bo’g’iz 3. tanglay 4. til 5. Og’iz 6. Tish 7. Burun 8. O’pka A) 1.4.7.8 B) 2. 4. 5 С) 1. 4. 5 D) 2. 5.6 5.Dars yakuni. Baholarni tahlil qilish. O’quvchilar DTS asosida baholanadi. Baholashda o’quvchilarning bilimi, faolligi e’tiborga olinadi. 6.Uyga vazifa. Takrorlash Tekshirdi: O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari Xaliyeva F.________________ “___”_______ 20___yil
1) «Ona tili» 5-sinf uchun darslik. Darsning borishi: 1.Tashkiliy qism. a)salomlashish b)navbatchilik hisoboti, sinf tozaligi va davomatni nazorat qilish c)kirish suhbati, o’quvchilarning og’zaki nutqini o’stirish 2. O’tgan mavzuni so’rash. Takrorlash. 3.Yangi mavzu. 1.Qo’sh undoshlar haqida. 2. Ikkita bir xil undosh holida talaffuz qilinadigan qo’sh undoshlar va ularning imlosi. 3. Bitta undosh holida talaffuz qilinadigan qo’sh undoshlar imlosi. 4. Qo’sh undosh bilan tugagan so’zlarga xuddi shunday undosh bilan boshlanadigan qo’shimchalar qo’shilganda qo’sh undoshlar imlosi. Yangi dars o’quvchilarning darslikdagi ikkita topshiriqni bajarishlari bilan boshlanadi. O’quvchilar qo’sh undoshlar ishtirok etgan so’zlarning qanday talaffuz qilinishini va imlosini aniqlaydilar. Shu asosdao’qituvchi dars rejasidagi uchta moddani tushuntiradi. O’quvchilarning dars mavzusini o’zlashtirganlik darajasini aniqlash uchun darslikdagi uchta savoldan foydalanish mumkin.
Baholarni tahlil qilish. O’quvchilar DTS asosida baholanadi. Baholashda o’quvchilarning bilimi, faolligi e’tiborga olinadi. 6.Uyga vazifa. Uyga vazifa 434-mashq beriladi. Tekshirdi: O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari Xaliyeva F.________________ “___”_______ 20___yil
1) «Ona tili» 5-sinf uchun darslik. Darsning borishi: 1.Tashkiliy qism. a)salomlashish b)navbatchilik hisoboti, sinf tozaligi va davomatni nazorat qilish c)kirish suhbati, o’quvchilarning og’zaki nutqini o’stirish 2. O’tgan mavzuni so’rash. Uyga vazifa sifatida 434-mashq tekshiriladi. 3.Yangi mavzu. 1. Tutuq belgisi va uning alifbodagi o’rni. 2. Tutuq belgisining vazifalari: a) unlidan keyin kelib, uning cho’ziq talaffuz qilinishini ifodalashi; b) unlidan oldin qo’yilib, shu unlining undoshdan ajratib talaffuz qilinishini ifodalashi. Yangi dars darslikdagi ikkita topshiriqni o’quvchilar bajarishlari bilan boshlanadi. Sinf taxtasiga ilingan ikkita plakat o’qituvchi tomonidan savol- javob orqali tushuntiriladi. Mo’jiza, mo 'tabar so’zlarida o’ unlisi cho’ziq talaffuz etilsa ham tutuq belgisi qo’yilmasligi, buning sababi o’ harfining o’zida ana shunga o’xshash belgi borligi, agar tutuq belgisi qo’yilsa ikkita belgi bo’lib qolishi, bu esa yozuvda noqulaylik tug'dirishi mumkinligi haqida ma'Iumot beriladi. O’quvchilarning mavzuni qanday o’zlashtirganliklari darslikda berilgan uchta savol va topshiriqlar asosida aniqlanadi. Darslikda berilgan to’rtta mashqni bajarish orqali tutuq belgisining vazifalari haqidagi o’quvchilar bilimlari mustahkamlanadi.
Bu mashqlar orasida 436-mashq o’quvchilar so’z boyligini oshirishni ham o’z zimmasiga oladi. Unda tutuq belgisi orqali ma'nosi farqlanadigan so’zlar juftligi berilgan. Bunday so’zlarni solishtirish orqali o’qituvchi tutuq belgisining yozuvda naqadar katta ahamiyatga ega ekanligini o’quvchilarga uqtirishlari lozim. 5.Dars yakuni. Baholarni tahlil qilish. O’quvchilar DTS asosida baholanadi. Baholashda o’quvchilarning bilimi, faolligi e’tiborga olinadi. 6.Uyga vazifa. Uyga vazifa 438-mashq beriladi. Ajdodlar merosi mavzusida matn yaratish. Tekshirdi: O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari Xaliyeva F.________________ “___”_______ 20___yil
1) «Ona tili» 5-sinf uchun darslik. Darsning borishi: 1.Tashkiliy qism. a)salomlashish b)navbatchilik hisoboti, sinf tozaligi va davomatni nazorat qilish c)kirish suhbati, o’quvchilarning og’zaki nutqini o’stirish 2. O’tgan mavzuni so’rash. Uyga vazifa sifatida 438-mashq tekshiriladi. 3.Yangi mavzu. 1. Qator undoshlar haqida. 2. So’z boshida kelgan qator undoshlar talaffuzi va imlosi. 3. So’z oxirida kelgan qator undoshlar talaffuzi va imlosi. Darslikda berilgan ikkita topshiriqni yechish orqali o’quvchilar diqqati yangi darsga jalb etiladi. O’quvchilar so’z boshida kelgan qator undoshli so’zlarning og'zaki so’zlashuvda qanday talaffuz qilinishi va imlosi, shuningdek, so’z oxirida kelgan qator undoshlarning talaffuzi va imlosi haqida bahs yuritadilar. O’qituvchi plakat yoki multimediya vositasida o’quvchilar fikrlarini to’g'ri yo’lga buradi va qator undoshlarning talaffuzi hamda imlosi haqida ilmiy xulosa beradi. 4.Mustahkamlash. 440-mashqda berilgan matnni o’quvchilar o’qiydilar. O’quvchilar matndan bir bo’g'inda qator kelgan undosh ishtirok etgan baxt, teat, stol, qadr, nutq singari so’zlarni topib, ularning talaffuzi va imlosi yuzasidan tushunchalarini bayonqiladilar. Yuqorida so’zlarning qaysilarida qator undoshlardan birining tushib qolishini aniqlaydilar va ular ishtirokida gap tuzadilar. savollar 1.Qator undosh deganda qanday undoshlarni tushunasiz? 2.Qator undoshlar qanday talaffuz qilinadi va yoziladi?
Download 82.78 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|