Ona tili va adabiyoti mustaqil ish. Gapning ifoda maqsadiga ko’ra turlari: So’roq va buyruq gaplar, his hayajon va his hayajonsiz gaplar
Download 197.68 Kb.
|
Beknazarova.D ona tili tehnalogiya 2
Javoblar 6. Mustaqil ish. Holning ta’rifi, ma’no turlari: ravish, payt, o’rin, sabab, maqsad hollari va ifodalanishi. II Topshiriq Testlar 1. Payt holini toping. A) Bashorat qovun pishig’ida o’n yettiga kiradi. B) Soy tubida toshlar jimirlab ko’rinadi. C) Oqayotgan tiniq suv quyosh nurida go’yo oynadek yarqiramoqda. D) Tog’ning ro’parasida ko’z ilg’amastekisliklar yastanib yotadi. 2. Ko’p bilgan oz so’zlar. Ushbu gapdagi holning ifodalanishi qaysi qatorda to’g’ri ko’rsatilgan? A) son B) sifat C) olmosh D) ravish 3. Maqsad ravishdoshi bilani fodalangan hol qaysi qatorda berilgan? A) U o’qish uchun shaharga keldi. B) Tog’ shabadasi g’ir-g’ir esmoqda. C) Ikkovi do’stlarcha xayrlashdi. D) Siz bilan suhbatlashgani keldik. 4. Sabab holini toping. A) Biz dars tayyorlagani keldik. B) Yaproqlar sekin shitirladi. C) U sevinganidan qichqirib yubordi. D) Sodiqov mehmonlarni kutib olgani shoshildi. 5. Vaziyat holi qatnashgan gap qaysi qatorda berilgan? A) Shu kuni nima yumush buyurishsa, oyog’im olti, qo’lim etti bo’lib yugurdim. B) Bir mahal tashqarida gurji kuchugimning akillagani eshitildi. C) Nasiba bu gapni jorttaga baqirib aytdi. D) A, C.
6. Hol vazifasida kelgan son qaysi qatorda qollangan? A) Butun bir rozgorni kotargan tuyaga bitta elak og’irlik qilgan ekan. B) Domlalar ham bitta-bitta tarqala boshladi. C) B,D D) Sizdanotinibsorayman: bugapingizniikkinchiaytmang. 7. Hol vazifasida kelgan sifat qaysi qatorda berilgan? A) Inson o’zining hayotga muhabbati bilan kuchli. B) Haqiqiy odam insoniyat uchun ishlaydi. C) Yashil yaproqlarga berkinib birzum o’ying, hislaringni o’girlab olsam. D) U bugun darsni yaxshi tayyorlamadi. 8.Gapda hol vazifasida kelgan taqlid so’zni toping. A) Abdurasul bilan Xolmurodning kirib kelishlari quvnoq g’ovur-g’ovurning bosilishiga sabab boldi. B) ... olaqarg’alar yaxlagan qanotlarini shaq-shaq urishadi. C) yuragi bir onda gurs-gurs urdi. D) B, C.
C) faqat ravishdosh shakli; D) A, B va C 10. Gapda hol bo’lib kelgan sifatni aniqlang. A) Yaxshi kulgu ruhni yengillashtiradi. B) Bir narsani qadrlash uchun uni avval yaxshi bilish kerak. C) Moviy osmon begubor, tiniq. D) Yaxshidan yomonlar ham yomonlik kutmas. 7. Mustaqil ish. Miqdor – daraja, shart, to’siqsizlik hollari va ularning ifodalanishi; gap bo’laklarining joylashish tartibi . I Topshiriq “Keys-stadi” texnologiyasi. Ish – harakatning miqdorini va darajasini bildirib, __________ , __________, __________, __________ so’roqlaridan biriga javob bo’lgan gap bo’lagi daraja – miqdor holi deyiladi. Miqdor – daraja holi __________, __________, __________, __________, __________, __________ ifodalanadi Shart holi quyidagicha ifodalanadi: __________, __________, __________. Daraja – miqdor holi sonlar bilan, miqdor ravishlari bilan, __________ so’zi qatnashgan birikmalar bilan ifodalanadi. O’zbek tilida gap bo’laklarining joylashish tartibi ikki xil bo’ladi: __________, ___________. Gap bo’laklari tartibining buzilishi __________ deyiladi. Inversiya __________, __________, __________ta’minlash maqsadida qo’llaniladi. Javoblar Qancha ? nechta? necha marta? qay darajada? Son, ravish, sifat, sifatdosh, ot , olmosh Shart maylidagi fe’l, ravishdosh, bog’lama va ko’makchi Marta Odatdagi tartib, o’zgargan tartib Inversiya Badiiylik, ifodalilik, ta’sirchanlik. 7. Mustaqil ish. Miqdor – daraja, shart, to’siqsizlik hollari va ularning ifodalanishi; gap bo’laklarining joylashish tartibi . II Topshiriq “Ha yoki Yòq” texnologiyasi
Javoblar
8. Mustaqil ish. Gapning uyushiq bo’laklari ta’rifi; uyishiq bosh bo’laklar. I Topshiriq “Blits” texnologiyasi.
Javoblar
8. Mustaqil ish. Gapning uyushiq bo’laklari ta’rifi; uyishiq bosh bo’laklar.
II Topshiriq “Ha yoki Yòq” texnologiyasi
Javoblar: 9. Mustaqil ish. Uyushiq ikkinchi darajali bo’laklar. I Topshiriq NOSTANDART TEST Quyidagi tariflardan qaysilari noto’g’ri ? Gap tarkibida ikki va undan ortiq atov birliklari bilan ifodalangan kesim bo’lib, kesimni shakillantiruvchi vositalar faqat keying kesim tarkibida ifodalanib, barchasiga aloqador bo’lsa, bunday kesimli gap uyushuq kesimli gap sanaladi. Ikki va undan ortiq shakillangan kesimli gaplar soda gaplar sanaladi. “Siz a’lochi va jamoatchisiz” ushbu gap qo’shma gap hisoblanadi. Bir soda gap tarkibida birdan ortiq ega qator kelishi mumkin. “Do’kondorlar molini maqtab va xaridorlarni chorlab turishadi” ushbu gap soda gap hisoblanadi. Sodda gap kesimiga bir xil munosabatda bo’lib, sanash ohangi bilan aytiluvchi birdan ortiq kesimning ketma-ket kelishi uyushiq ega hisoblanadi. Bir xil mazmun – munosabatni bildirgan bir necha holning o’zaro sanash ohangi bilan, teng bog’lanib kelishi uyushiq hol deyiladi. Narsa – buyumlarning bir turdagi belgilarini bildirgan birdan ortiq aniqlovchilar uyushiq aniqlovchilar deyiladi. Uyushuq bo’laklarning xarakterli xususiyati shundaki, ular ikki hil grammatik shakilda bo’ladi. Uyushiq bo’laklar o’zaro sanash ohangi yordamida bog’lanib, ularning har birining ma’nosi ta’kidlanganda, har bir bo’lak oxirida ham yuklamasi qo’llaniladi. To’g’ri javoblar: 2, 3,6,9 9. Mustaqil ish. Uyushiq ikkinchi darajali bo’laklar. II Topshiriq “Keys-stadi” texnologiyasi. Uyushiq egalar bir – biri bilan sanash ohangi yoki ___________ orqali bog’lanadi. Sodda gap kesimiga bir xil munosabatda bo’lib, sanash ohangi bilan birdan ortiq eganing _________ kelishi uyushiq ega hisoblanadi. Bir xil ma’noni bildirgan, turli shakillarda kelgan ___________uyushiq hisoblanavermaydi. Uyushiq aniqlovchilar o’zaro sanash ohangi bilan teng bog’lanadi va _____________ ga baravar tobe bo’ladi. Qaratqich aniqlovchilar uyushib kelganda, ulardagi ____ qo’shimchasi ba’zan barcha bo’laklarda saqlanadi. Bir soda gap tarkibida yonma – yon, qator kelgan bir necha _____ holi hamma vaqt uyushiq bo’lavermaydi. Son, egalik, kelishik qo’shimchalari va ko’makchilar uyushiq bo’laklarda _______ ishlatilishi mumkin. Javoblar Bog’lovchilar Ketma – ket To’ldiruvchilar Aniqlanmishga – ning Payt Har xil. 10. Mustaqil ish. Gapning ajratilgan bo’laklari ta’rifi va turlari. I Topshiriq “Ha yoki Yòq” texnologiyasi
Javoblar
10. Mustaqil ish. Gapning ajratilgan bo’laklari ta’rifi va turlari. II Topshiriq “Blits” texnologiyasi.
Javoblar
11. Mustaqil ish. Gap bo’laklari sanalmaydigan birliklar, undalma uning turlari, xususiyatlari. I Topshiriq Undalmaga to’g’ri berilgan ta’riflarni ajratib chiqing. So’zlovchining nutqi, fikri qaratilgan shaxs yoki narsani bildirgan so’z. Bitta yoki bir nechta so’zdan iborat bo’ladi. Xatni uning o’ziga, Muqaddasga bering. Undalmalar bir xil Grammatik shakilda bo’ladi Undalmalar yig’iq yoyiq; uyushgan uyushmagan; takrorlangan, takrorlanmagan bo’lishi mumkin. Gap bo’laklari bilan o’zaro aloqaga kirishmaydi. Javoblar:1, 2, 5, 6. 11. Mustaqil ish. Gap bo’laklari sanalmaydigan birliklar, undalma uning turlari, xususiyatlari. II Topshiriq “Blits” texnologiyasi.
Javoblar
12. Mustaqil ish. Kirish so’z, kirish birikma va kiritma gap I Topshiriq “Ha yoki Yòq” texnologiyasi
Javoblar
12. Mustaqil ish. Kirish so’z, kirish birikma va kiritma gap II Topshiriq “Keys-stadi” texnologiyasi. Kirishlar _______ va __________holatida bo’ladi Kirish so’zlar va kirish birikmalar asosan ________ so’zlar bilan ifodalanadi. Ishonch munosabatini bildirgan so’zlar ______, _______, ________. Kirish so’zlar yozuvda gapning boshqa bo’laklaridan doimo ______, bilan ajiratiladi. Gapning asosiy mazmuniga qo’shimcha axborot qo’shuvchi va alohida ohang bilan ajralib turuvchi qismga ____________ deyiladi. Javoblar So’z va birikma Modal Albatta, shubhasiz, shaksiz Vergul Kiritma gaplar 13. Mustaqil ish. Gaplarning tuzilish jihatidan turlari; sodda gap turlari; ikki bosh bo’lakli sodda gaplar. I Topshiriq “Ha yoki Yòq” texnologiyasi
Javoblar
13. Mustaqil ish. Gaplarning tuzilish jihatidan turlari; sodda gap turlari; ikki bosh bo’lakli sodda gaplar. II Topshiriq “Blits” texnologiyasi.
Javoblar
14. Mustaqil ish. Shaxsi aniq, shaxsi noaniq va shaxsi umumlashgan gaplar. I Topshiriq Ha yoki Yòq” texnologiyasi
Javoblar
14. Mustaqil ish. Shaxsi aniq, shaxsi noaniq va shaxsi umumlashgan gaplar. II Topshiriq “Keys-stadi” texnologiyasi. Egasi mavjud gaplarda ............... qatnashadi. Egasi ifodalanmagan gaplar ..................., .....................bo’linadi. Egasi ma’lum gaplarning kesimi odatda ......va ......... shaklida bo’ladi. Egasiz gaplar..............., ..............., ....................... ga bo’linadi. Shaxsi noma’lum gaplarda ......... fe’l bilan ifodalanadi. Javoblar Ega Egasi yashirin gaplar, egasiz gaplar I vaII shaxs Shaxsi noma’lim,atov va so’z gaplar Fe’l 15. Mustaqil ish. Shaxssiz, atov hamda infinitive gaplar I Topshiriq “Blits” texnologiyasi.
Javoblar
15. Mustaqil ish. Shaxssiz, atov hamda infinitive gaplar. II Topshiriq Ha yoki Yòq” texnologiyasi
16. Mustaqil ish. To’liq va to’liqsiz gaplar, so’z gaplar, vokativ gaplar va ularning turlari. I Topshiriq “Keys-stadi” texnologiyasi. .................. bir so’zdan iborat bo’lib, tarkibga ajralmaydigan, boshqa so’zlar bilan kengaya olish imkoniyatiga deyarli ega bo’lmagan gaplar So’z – gaplar asosan modal va his – hayajon munosabatlarini ifoda etgani uchun ko’proq .................... va ....................nutqqa mosdir So’z – gaplar so’zlovchining aytilyotgan fikrini tasdiqlashi yokibiror fikirga qo’shilishi ........................ deyiladi. Kesim va kesimdan boshqa bo’laklarning ishtirokiga ko’ra ...... turga bo’linadi. Ikkinchi darajali bo’laklar ishtirok etgan gaplarga kam ................. deyiladi. Javoblar So’z – gaplar Dialogik va manalogik Tasdiq so’z – gaplar Ikki Yoyiq gaplar 16. Mustaqil ish. To’liq va to’liqsiz gaplar, so’z gaplar, vokativ gaplar va ularning turlari. II Topshiriq “Blits” texnologiyasi.
Javoblar
Download 197.68 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling