Ona tili va bolalar adabiyoti

da bilan taxta randalaydilar, andava bilan devor suvaydilar. (M. Ismo-
iliy) 9. – Ah, – dedi rais tizzasiga urib va qah-qah urib kulib yubordi. 
(Sh. Sa’dulla) 10. Bir mahal akam dadamga qarab: – Bu tol ilgari yo‘q 
edi-ku, qachon ekkansiz, dada? – deb so‘radi. (O. Husanov) 11. Endi 
uchovimiz ham piyoda yuramiz, – dedi akam. (O. Husanov) 12. – Ma-
na shu ashula siz uchun yozilgan.. – Alimardonning ovozi negadir 
titrab ketdi. (O‘. Hoshimov) 13. Ustiga-ustak, surunkasiga paxta ekil-
gan yerlar oriqlab, hosil kamayadi, har xil qurt-qumursqa ko‘payadi. 
(S. Siyoev)
 
14.
Do‘stlar bilan o‘z kasbimiz to‘ylashdik biz, Baland-
baland cho‘qqilarni bo‘ylashdik biz. (S. Abdulla) 15.
Ishning og‘irini 

---

100 
o‘z gardanimga olaman: puli, oziq-ovqat, asbob-uskunasi, ulovi men-
dan; mehnat – xalqdan. (M. Ismoiliy) 16. Ozod sal orqaga tisarilib: – 
Nosir, to‘xtab tur! – dedi sekin. (M. Xidir) 17. Etak-etak paxtani ikki 
qo‘llab terganman, Gektaridan yuz-yuzlab paxta beray deganman. 
(Qoshiqdan) 18. Katta buloqning irmog‘i kichik buloqnikiga qaraganda 
kuchliroq edi. (H. Po‘latov) 

Savollar: 
1. O‘zbek tilida grammatik shaklning qanday turlari bor? 
2. Tub shakl deganda nimani tushunasiz? 
3. Sintetik shakl nima? Misol keltiring. 
4. Analitik shakl nima? Misol keltiring. 
5. Juft shakl deganda nimani tushunasiz? Juft shakl qanday grammatik ma’no 
ifodalaydi? 
6. Takroriy shakl nima? Takroriy shakl qanday grammatik ma’no ifodalaydi? 
 
220-mashq. Gaplarni o‘qing. Ularda qo‘llangan so‘zlarni mustaqil, yordamchi, 
undov, taqlid va modal so‘zlarga ajratib yozing. 
1. Bahor. Adirlarda g‘ir-gʻir shabada esadi. (Y. Shamsharov) 2. – Voy 
bechora-ey, yaqinda tug‘ilgan ekan! Uyasini traktor buzibdi-da. (N. Fo-
zilov) 3. Musavvir tabiat qo‘liga nafis bo‘yoqlarini oldi. Tog‘-u qirlarni 
boychechag-u binafsha bilan, daraxtlarni kurtaklar bilan bezadi.
(D. Kamoljonova) 4. Uchrashuvimiz oxirlaganda birdan aravachada 
o‘tirgan qiz o‘rnidan turib ketdi. (E. Malikov) 5. Qashqarda “Qoraqan-
dak” degan o‘rik bor, faqat o‘sha yerda o‘sadi u. Quruq, suvsiz yerni 
xohlaydi, shekilli. (X. To‘xtaboyev) 6. U ro‘parada nimaningdir pish-
qirganini, to‘p-to‘p tuyoq tovushini aniq eshitdi. (M. Xidir) 7. – Albatta, 
bu paytda Sirdaryoning suvi toshib, yon-veridagi to‘qayzorlarga, ko‘l-
ko‘lmaklarga chiqadi. (N. Fozilov) 8. – Voybo‘! Dunyoda qanday mard 
o‘g‘lonlar bor-a! (“O‘g‘lon” rivoyatidan)