Ona tili va bolalar adabiyoti

437-mashq. Berilgan qo‘shma gaplarni sodda gapga aylantiring. Qo‘shma gap 
sodda gapga aylantirilganda ergash gap qaysi gap bo‘lagiga aylanishini izohlang. 
1. Hamma kasal shundaki, siz xalq kuchiga ishonmaysiz. (Sh. Rashi-
dov) 2. Ilm-hunar shunday beminnat mulkki, odamga hech qachon 
ularning og‘irligi tushmaydi. (R. Usmonov) 3. Dehqonlar bilishadiki, 
bemahal yog‘gan yomg‘ir g‘o‘zaga shira tushirib yuboradi. (H. Nazir) 
4. Kimki odamlar o‘rtasini buzib yuruvchi bo‘lsa, u ham mo‘min emas-
dir. (Hadis) 5. Arpa qayerda pishsa, chumchuq o‘sha yerda. (Maqol)
6. Kimning xulqi yomon bo‘lsa, u o‘zini azobga giriftor qiladi. (Hadis) 
 
Ergashgan qo‘shma gapning kengaytirilgan birikmali sodda gap bilan o‘zaro 
munosabati nimada? 
 

---

206 
438-mashq. 1-topshiriq. Berilgan qo‘shma gaplardagi kesim ergash gap 
qismini aniqlang. Bosh gap tarkibidagi kesim tobe gapga ishora qiluvchi qismni 
aniqlang. 
 
1. Ona tilini maktabda o‘qitishdan maqsad shuki, o‘quvchilar mus-
taqil fikrlashni o‘rganishsin, ona tilining cheksiz imkoniyatlaridan foy-
dalana olishsin. 2. Kitob oyligining o‘ziga xos xususiyati shundaki, 
ko‘pdan buyon harakatsiz yotgan eski kitoblarga ikkinchi umr baxsh 
etiladi. 3. Kishi ismlari imlosiga xos bo‘lgan yana bir xususiyat shun-
daki, ba’zi so‘zlar ismga ko‘chgach, so‘zning talaffuzida ham ayrim 
o‘zgarishlar yuz beradi. (E. Begmatov) 4. Senga beradigan maslahatim 
va nasihatim shuki, umidsizlikka tushma. (S. Ayniy) 5. Vazifa shundan 
iboratki, poytaxtimizning har muyulishi, har ko‘chasi doim ozoda, do-
im botartib bo‘lishi zarur. 6. Shunday qilish kerakki, xamirdan qilni 
beozor tortib olishday bo‘lsin. (A. Hakimov) 
2-topshiriq.Yuqoridagi gaplardan kesimi kengaygan birikma bilan ifodalangan 
sodda gaplar hosil qiling.