Ona tili va bolalar adabiyoti

 
442-mashq. Nuqtalar o‘rniga bosh gap mazmuniga mos ergash gapni qo‘yib 
ko‘chiring. Ergash gapning turini belgilang. 
1. Shunisi ma’lumki, ... . 2. Nima ko‘p bo‘lsa, ... . 3. Kimki ota-
onasini hurmat qilsa, ... . 4. Har kimki vafo qilsa, ... . 5. Kimdan xalqqa 
jabr-zulm sodir bo‘lsa, ... . 6. Kimki qunt bilan bilim olsa, ... . 7. Kim 
seni mol-davlating yoki amaling uchun hurmat qilsa, ... .
443-mashq. Ega ergash gapli qo‘shma gaplarga xalq maqollari va hikmatli 
so‘zlardan misol toping. 
444-mashq. 1-topshiriq. Berilgan qo‘shma gaplar tarkibidagi ergash gaplarni 
aniqlab, bosh va ergash gapni bog‘lovchi vositalarni belgilang. 
1. Oyimxon sirni baralla ochib gapira boshlagan edi, Gulsum uyal-
ganidan muloyim ovoz bilan kuldi. (P. Tursun) 2. Qayerdaki intizom 
mahkam, u yerda ish yirik. Qayerdaki intizom buzildi, u yerda ish rasvo. 
(Uyg‘un) 3. Chaqimchilik yomon illatdir, chunki u tufayli odamlar 
o‘rtasi buziladi. 4. Har kishi ter to‘kib qiladi mehnat, xalqimning tur-
mushi obod bo‘lsin deb. (G‘. G‘ulom) 5. Tosh shu qadar silliqki, go‘yo 
haykaltarosh xo‘p hafsala bilan yo‘ngan. (H. Nazir) 6. Agar odamlar 
bir-biri uchun mehnat qilsa, yer yuzining o‘zi jannat bo‘ladi. (A. Qah-
hor) 7. Issiq birmuncha bo‘shashgandek tuyulsa ham, dimlik zaptida 
edi. (M. Ismoiliy) 8. Azimboy shunday zulm o‘tkazdiki, oqibatda xalq-
ning sabr kosasi to‘ldi. (S. Ahmad) 9. Daraxtning bo‘yi qancha cho‘-
zilsa, ildizi ham shuncha chuqur ketishi kerak. (E. Usmonov)

---

208 
2-topshiriq. Yuqoridagi qo‘shma gaplardan kengaygan hol birikmali sodda 
gaplar hosil qiling. 
Namuna: Intizom mahkam yerda ish yirik. 
3-topshiriq. Yuqoridagi hol ergash gapli qo‘shma gaplarda ergash gap bosh 
gap-ning qaysi jihatini ochib berayotganini aniqlang.