Ona tili va bolalar adabiyoti

 

---

67 
154-mashq. Berilgan so‘zlarni badiiy uslub va oddiy so‘zlashuv uslubiga 
mansub so‘zlar kabi ikki guruhga bo‘lib yozing. Boshlang‘ich sinf “O‘qish 
kitobi” darsliklaridan badiiy uslubga xos so‘zlar ishtirok etgan misollar topib 
ko‘chiring. 
Alvon, bop, o‘ng‘ay, paqqos, cho‘tlamoq, bahramand, mashmasha, 
bazm, beg‘u-bor, musaffo, solishmoq, tashlashmoq, boqiy, obdon, 
chashma, azza-bazza, burkanmoq, tushirmoq, bo‘y, jichcha, bo‘z-
lamoq, diyor, anchayin, fido, jillaqursa, esli, qulluq, zormanda, tuyqus-
dan, gard, hanuz, hayotbaxsh, hijron, o‘lmang, tokay, ilk, haftafahm, 
in’om etmoq, bol, iqbol, istiqlol, ta’viya, jamol, jasad, jazirama, qoyil-
maqom, koshona, paqqos, o‘lguday, libos, lojuvard, hangamalashmoq, 
esli, ma’vo, nozaninday, bekitiqcha, moviy, muattar, oshna, yolg‘on-
dakam, mushkul, mushtipar, nash’a, osuda, samo, suluv, taassub qil-
moq, suq, chechak, shodiyona, zumrad, ketvorgan, ulkan, sokin, yayov, 
rom etmoq.
 
O‘zbek tili leksikasida o‘z va o‘zlashgan qatlam 
 
155-mashq. Matnni o‘qib o‘z qatlamga mansub (umumturkiy va o‘zbekcha) 
so‘zlarni toping. 
 
NAVRO‘Z – BAHOR BAYRAMI 
Bahor! Hali yerlarda qor ko‘p. Qor kunduzlari quyosh nurida eriydi, 
yerga si-ngiydi, kechalari esa muzlaydi.
Tol kurtaklari yorilib, undan bo‘z momiq g‘unchalar chiqadi. 
Bo‘g‘otda sap-sariq bo‘lib osilib yotgan sumalaklar quyosh shu’lasiga 
chidayolmay yosh to‘kmoqdalar. Tomchilar mart... mart... mart... 
deganday bo‘layotirlar. 
O‘lkamizda bahor... Yilimiz o‘z umrini yangidan boshlayapti: jamiki 
mavjudot o‘z umrini shu bahordan boshlaydi. Shuning uchun ham 
qadimda yilning boshlanishini bahorning yigirma birinchi martidan 
boshlaganlar va uni katta bayram qilganlar. Bu bayram Navro‘z, ya’ni 
yangi kun deb atalgan... 
Inson eng avvalo mehnat bilan sharaf qozonadi, shuning uchun ham 
dehqon ahlining qadimiy bayrami – Navro‘zni har yili zo‘r quvonch, 
katta tayyorgarlik bilan kutib olish elimizning eng yaxshi odatlaridan 
biri bo‘lib qolgan. 

---

68 
Dehqonlar Navro‘zda dala ishlariga kirishganlar, ish hayvonlarini, 
asboblarini olib chiqib, yer hayday boshlaganlar.
Yurt soya-salqin bo‘lsin, o‘tgan-ketganlar rohatlansin deb, Navro‘z-
gacha yo‘llarga ko‘chat, bolalarga atab hovli va bog‘larga meva 
nihollari ekiladi. Ko‘chalar tozalanib, ariqlar qaziladi. Hamma yoq 
supurib-sidiriladi. Uylar ko‘tarilib, idish-tovoqlar yuvilib pokizalanadi. 
(M. Alaviya)