Savollar:
1. So‘zlardagi qo‘shimchalar qanday qo‘shimcha deyiladi?
2. So‘z yasovchi qo‘shimcha deganda nimani tushunasiz?
202-mashq. Ajratib ko‘rsatilgan so‘zlardagi luga‘viy shakl yasovchi qo‘shim-
chalarni aniqlab, ma’nosini izohlang.
1. Mittigina, quvnoqqina, yebto‘ymasgina bir sichqoncha bor
ekan. U suyukli onajonisi bilan birga qishloqdagi eng baland, eng ko‘r-
kam uyning kovagida yashar ekan. (A. Obidjon) 2. Baland tog‘ etagida
ikkita katta-kichik qo‘shni buloqdan yonma-yon ikki irmoq oqib chiq-
di. Katta buloqning irmog‘i kichik buloqnikiga qaraganda kuchliroq
edi. (H. Po‘latov) 3. O‘tgan davr mobaynida yoshi ulug‘lar ham, yoshi
kichiklar ham qayta tug‘ildi. (S. Barnoyev) 4. – Yur, ko‘rsataman, –
dedim-da, do‘stimni boshlab, bog‘ etagidagi qafasda turgan bo‘rsiq
oldiga olib bordim. Qafasda turgan bo‘rsiqni har tarafga sakratib,
o‘ynatib maza qildik. (G‘ayratiy) 5. O‘shanda uchinchi sinfda o‘qir-
dim. (A. Jo‘rayev) 6. Bu senga shunchaki rasm emas, xarita. Xarita
chizish uchun kalla kerak. (N. Norqobil) 7. Uydagi qolgan-qutgan
narsalarni yig‘ishtirib, tugunchalarga bog‘lab, kichik qutilarga joyla-
gach, bobom fotihaga qo‘shib tilovat qildilar. (A. Jo‘rayev) 8. Quyosh
nuri tushgan barglar, kech ochilgan gullar, lo‘ppi-lo‘ppi paxtalar
ko‘zni qamashtiradi. (“Saxovatli fasl” matnidan) 9. Yengimni shimarib
– men, paykalda Hasan, Husan, uchalamiz zaptiga olib, atayin katta-
katta qovunlarni inqillab polizdan ko‘tarib chiqdik. (Sh. Sa’dulla)
10. Agar uyqusirab, bir yondan ikkinchi yonga ag‘darilsa yoki qattiq-
roq tovush chiqarib uyg‘otilsa, turishga harakat qilib, jarga qulab keti-
shi mumkin edi. (“Eng ulug‘ fazilat” ertagidan) 11. O‘g‘illarim,
sizlarni yedirdim, ichirdim, voyaga yetkazdim. (“Ilm afzal” ertagi-
dan) 12. So‘ngra otasi o‘g‘illariga bittadan novda beribdi, o‘g‘illar
ularni bir zumda sindirishibdi. (“Ahillik – ulug‘ baxt” ertagidan)
13. – Qizginam-ey, axir kiyimlaringni har yerga tashlama, ilgakka ilib
qo‘y, deb senga necha marta aytaman, – dedi Habiba opa uy ichini
ko‘zdan kechirib. (M. Murodov)
91
14. Quyosh tushar taftidan,
Do'stlaringiz bilan baham: |