O’qo’v qo’llanma Oliy o’quv yurtlararo ilmiy-uslubiy birlashmalar faoliyatini Muvofiqlashtiruvchi Kengash Prezidiumi tomonidan nashr etishga tavsiya qilingan
Korxona iktisodiyoti. E.Egamberdiyev
- Bu sahifa navigatsiya:
- Asosiy iboralar va tushunchalar Mehnat buyumlari
- Xomashyo
- Aylanma mablag’lar
| Ja’mi
|
2000 |
8750 |
2000 |
|
4200 |
Qo’rinib turibdiki mahsulot tannarxi va ishlab chiqarish davri bir xil bo’lgan sharoitda tugallanmagan ishlab chiqarishning o’rtacha tannarxi har xil bo’lib chiqmoqda: «A» buyum bo’yicha – 1750 m. so’m (8750:5); «B» buyum bo’yicha - 840
m. so’m (4200:5). Tugallanmagan ishlab chiqarishning o’rtacha tannarxini umumiy harajatlarga nisbati harajatlarni ko’payib borish kojffitsientini tashkil etadi. Bu
2000 2000
koeffitsient birinchi holatda – 0,87 1750 , ikkinchi holatda – 0,42 840 bo’lib
chiqadi.
SHunday qilib «A» buyum bo’yicha kuniga o’rtacha 120 m. so’mlik mahsulot ishlab chiqarganda, tugallanmagan mahsulot ishlab chiqarish zadeli 522 m. so’m (120000*5*0,87), «B» buyum bo’yicha esa 252 m.s.ni (120000*5*0,42) tashkil etadi. Tugallanmagan ishlab chiqarish normativini aniqlash ayrim xil tarmoqlarda o’zining xususiyatlariga egadir.
Asosiy iboralar va tushunchalar
- Mehnat buyumlari – bu tayyor mahsulot olish uchun kishi mehnati sarflangan barcha xomashyo materiallardir.
- Aylanma kapital – bu bir ishlab chiqarish davrida o’z qiymatini tayyor mahsulotga to’laligicha kqchirib o’zining natural qo’rinishini butunlay yo’qotib moddiy shaklda takror va takror ishlab chiqarishni talab etadigan barcha turdagi mehnat buyumlaridir.
- Xomashyo - inson mehnati ta’sirida o’zgargan yoki qazib chiqarilgan har qanday mehnat buyumlaridir.
- Yordamchi materiallar – asosiy materiallarga ularning xususiyatlarini yaxshilash uchun qo’shiladigan lekin, tayyor mahsulot tarkibiga kirmaydigan moddalar (bo’yoqlar, ishqorlar va x.k.); mehnat jarayonlarini amalga oshirishda xizmat qiladigan mehnat buyumlari (yoritish uchun elektr energiya); texnika vositalarining ishlab turishini ta’minlovchi yoqilg’i, moylar va x.k.lardir.
- Aylanma mablag’lar – bu aylanma fondlarni va muomala fondlarini yaratish uchun mqljallangan pul mablag’laridir.
- Muomala fondlari – muomala sohasida xizmat uchun ajratilgan pul mablag’laridir.
- Moddiy resurslarning xarajat normasi – mahsulot ishlab chiqarishdagi
- Isroflar – moddiy resurslarni qayta ishlab tayyor mahsulot ishlab chiqarish jarayonida paydo bo’lib qaytib kelmaydigan moddiy resurslarning bir qismidir.
materiallarning foydali xarajati miqdorini (sof og’irligi, maydoni); zaruriy texnologik chiqindilar va isroflar (qiyqimlar va x.k.)ni qo’rsatadi.
Download 0.59 Mb.
Do'stlaringiz bilan baham:
