O‘quv qo‘llanma
XIII-XV asrlarda Buxorodagi madaniy jarayonlar
Download 5.01 Kb. Pdf ko'rish
|
buxoro tarixi
|
6.2. XIII-XV asrlarda Buxorodagi madaniy jarayonlar
XIII asr oxiri va XIV asrning birinchi yarmida mo‘g‘ul hukmdorlari tomonidan amalga oshirilgan ayrim tadbirlar ham Buxoro shahrida mo‘g‘ullar istilolari davrida yuz bergan vayronagarchilik va xarobazorlarning izlarini yo‘qota olmadi. Shunga qaramasdan, Ma’sudbek idora qilgan vaqtda boshqa joylardan farq qilib, Buxoroda bir qadar jonlanish boshlandi: yangi katta binolar qurildi, bu katta binolarining biri «Ma’sudiya» madrasasi bo‘lib, uning 1000 ta talabasi bo‘lgan. Ulug‘ xon Munkening onasi qurdirgan «Xoniya» nomli chiroyli Madrasa ham Buxorodagi katta binolarning ikkinchisi edi. Ammo Buxoroda shahar hayotining birmuncha jonlanganiga va bu ikki binoning qurilganiga qarab, mamlakat xo‘jaligi yuksaldi, deb bo‘lmas edi. Shahar hayotidagi bu salgina jonlanish mamlakatning umumiy iqtisodiy va madaniy tushkunligidan mustasno bir hol edi. Buxorodagi ta’lim tizimi tarixi masalalari bilan chuqur shug‘ullangan A.Jumanazarov tadqiqotlari orqali XIII asrda Buxoroda faoliyat yuritgan bir guruh madrasalar to‘g‘risida muhim ma’lumotlarni olishimiz mumkin. Jumladan, ushbu tarixiy davrda shaharda Xoniya, Ma’sudiya hamda Xoja Bulg‘oriy madrasasi mavjud edi. Xoniya madrasasi XIII asrning birinchi yarmida Ulug‘ Munkaxonning onasi qurdirgan. U anchagina katta va chiroyli imorat 119 bo‘lgan. Unga shayx ul-olam Sayfiddin Boharziy mutavalli etib tayinlangan. Mas’udiya madrasasi Mir Mas’ud guzarida joylashgan. Aytishlaricha, u Buxorodagi eng yirik va chiroyli madrasa bo‘lgan ekan. Uni mo‘g‘ullarning Movarounnahrdagi Chig‘atoy ulusi noibi Mahmud Yalavochning Ma’sudbek ismli o‘g‘li qurdirgan. U to‘g‘rida Rashididdin Fazlulloh, Hamadoniy ham yozib qoldirgan. Xoja Bulg‘oriy madrasasi shu nomdagi guzar masjidi bilan bitta edi. Bu shaxs XIII asrda Buxoroda yashagan. Sayfiddin Boharziy nomi bilan mashxur Sayid al-Xaq vad-Din Abul-Maani Sayid ibn al-Mutaxxir ibn Sayid al-Boxarziy (1190-1261) taqvodorlik yo‘lini uzoq bosib o‘tdi. Xalq orasida «shayx ul-olam» (olam shayxi) nomini olgan bu buyuk taqvodor, tasavvuf namoyandasi Buxoro yaqinidagi Fathobod xonaqosini 40 yil boshqardi. Uning tavalludiga qariyb sakkiz asr bo‘lgan bo‘lsa-da, uning xotirasi xalq orasida hamon yashab kelmoqda. Download 5.01 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|