O‘quv qo‘llanma
Sayfuddin Boharziy xonaqosi va maqbarasi
Download 5.01 Kb. Pdf ko'rish
|
buxoro tarixi
Sayfuddin Boharziy xonaqosi va maqbarasi
Sayfiddin Boharziy 1190-yil Xuroson viloyatining Boxarz shahrida dunyoga keldi. Xirot va Nishopurda diniy-huquqiy bilimlarni egallab, ba’zi ma’lumotlarga qaraganda, Makka va Madinaga haj qildi. O‘qishni tugatgandan so‘ng Xorazmga ko‘chib keladi va bu erda 120 Kubroviya tariqatiga kirib, shayx Najmiddin Kubroning muridlaridan biriga aylanadi. Tasavvufning muhim jihatlaridan biri - taqvodorlikdir. So‘fiylar o‘z izdoshlarini ilhomlantirib, ularni komillikka da’vat qilganlar, shuningdek, etika, estetika adabiyot va san’atning rivojiga muhim hissa qo‘shganlar. Sayfiddin Boharziyning ma’naviy ustozi Najmiddin Kubro ilm nurlarini tarqatish uchun uni Buxoroga jo‘natadi. Bu erda u 40 yil mobaynida Fathobod xonaqosini boshqardi. Yirik xonaqohlarga rahbarlik qilgan shayxlar bu davrda hukumatga, mahalliy zodagonlar va xalq ommasiga katta ma’naviy ta’sir ko‘rsatishgan va norozilik hamda ijtimoiy fikrni hukmron doiralarga etkazishga jur’at qilishgan. Sayfiddin Boharziy mo‘g‘ullar bosqini davrida yashadi. Zamon murakkabliklari va ziddiyatlariga qaramasdan, siyosiy maydonda javlon urdi. Kechayotgan voqea va hodisalarga faol munosabat bildirib, mahalliy aholining ruhiy iztiroblariga hamdard bo‘ldi, uni asl qadriyatlarni kayta tiklashga chaqirdi. Mo‘g‘ullar olib borayotgan siyosatga aralashishdan, adolatsizlikka karshi norozilik bildirishdan cho‘chimadi. Adolatli, haqqoniy mulohazalari natijasi o‘laroq, u nafaqat mahalliy aholi, balki mo‘g‘ul xukmron doiralari o‘rtasida katta obro‘y qozondi. Chingizxon va uning vorislari mahalliy aholini itoatda saqlab turish uchun qudratli va yuksak obro‘-e’tiborli shayxlarni o‘z tomonlariga ag‘darib olishga harakat qilishgan. Sayfiddin Boxarziyning ta’sir kuchi shunchalik ediki, ayrim mo‘g‘ul oqsuyaklari islomni qabul qilib, masjid va madrasalar qurilishiga homiylik qila boshlaydilar. Minglab kishilarni hak yuliga, to‘g‘ri yo‘lga da’vat qilgan Sayfiddin Boxarziy to‘g‘risida butun musulmon olami ma’lumotga ega bo‘lgach, uni «Shayxul olam», Buxoroni esa «Buxoroi sharif», deb atay boshladilar. Chingizxonning nevarasi va Botuning ukasi Berkaxon Quyi Volga bo‘ylaridan Buxoroga, Sayfiddin Boxarziy oldiga islomni qabul qilish uchun maxsus kelgan. Sayfiddin Boharziy Buxorodagi Xoniya madrasasining mudarrisi va mutavaliysi edi. U o‘z fikrlarini she’riy tarzda bayon qila olishga qodir iste’dod sohibi edi. U Qur’on oyatlariga she’riy sharhlar yozgan, shuningdek, arab, fors tillaridagi yirik mumtoz asarlar muallifi hisoblanadi. Ulardan ba’zilari, jumladan, «Sharx al-asma al- xusna» ([Alloxning] ismi va xusni sharxi), «Risola dar ishq» ([Iloxiy] 121 ishq to‘g‘risida risola), «Vasiyatnoma», «Voqeai xilvat» (Xilvatdagi vokealar), «Ro‘znoma» kabilar bizgacha etib kelgan. Sayfiddin Boharziy 1261-yil vafot etadi va xonakoh hududidagi maxsus qurilgan kichik dahmaga dafn qilinadi. Yillar o‘tib, bu joy tasavvuf tariqatining ma’naviy va g‘oyaviy markaziga aylandi. Shayx maqbarasi asrlar davomida va bugun ham muqaddas qadamjo, sayyohlik, donishmandlik markazi va timsoli bo‘lib qolmoqda. Fiqh ilmining rivojida Buxoroning o‘z o‘rni mavjud bo‘lganp bu erda yashab ijod etgan faqihlar misolida isbotini topadi. Jumladan, Alouddin Buxoriy, Mahbubiy Buxoriy, Ubaydulloh Mahbubiy, Shamsiddin Buxoriy va boshqa qator faqihlar Movarounnahr fiqh ilmining darg‘alari sifatida e’tiborga molik yozma meros qoldirib ketdilar. Alouddin Buxoriyning bizgacha etib kelgan “Hayratu-l- fuqaho” (Faqihlar hayrati) nomli asari Movarounnahr islom fiqhshunosligida mashhur hisoblanadi. Download 5.01 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling