O’quv yili uchun ~ 1 ~
Download 1.5 Mb. Pdf ko'rish
|
1675167563 BIOLOGIYADAN MURAKKAB MASALALAR JUMAYEV
2022-2023-O’QUV YILI UCHUN
~ 33 ~ uglevodlar – glukozaga, yog`lar – glitserin va yog` kislotalariga, nuklein kislotalar – nukleotidlarga parchalanadi. Bu bosqichda juda kam energiya ajraladi va barchasi issiqlik energiyasi sifatida tarqalib ketadi. 2. Ikkinchi bosqich. To`liqsiz parchalanish bosqichi. Bu bosqichning boshqa nomlari anerob, kislorodsiz, glikoliz, achish bosqichi nomlari bilan ham yuritiladi. Bu bosqich hujayra sitoplazmasida fermentlar ishtirokida amalga oshadi. Glukozaning parchalanishida fosfat kislota va ADF ishtirok etadi va ATF hosil qiladi: C 6 H 12 O 6 + 2ADF + 2H 3 PO 4 → 2C 3 H 6 O 3 + 2ATF + 2H 2 O ; Sut kislota Bu jarayon mexanizmi ko`p bosqichli murakkab bo`lib, hosil bo`ladigan modda riaksiya jarayoniga qarab o`zgarib turadi. Glikoliz jarayonida atseton, atsetat kislota, achish jarayonida esa karbonat angidrid va etil spirit hosil bo`ladi. Glikoliz jarayoni mikroorganizmlar, achish jarayoni esa bakteriya va zamburug`larning faoliyati natijasida amalga oshadi. Lekin barcha riaksiyalarda 2 molekula ATF hujayrada to`planadi. Bu ATF ajralib chiqqan jami energiyaning 40% ini tashkil qiladi. Bu bosqichda jami 200 kj energiya hosil bo`ladi. Uning 40% i ATF shaklida hujayrada to`planadi, 60% i esa issiqlik energiyasi sifatida tarqalib ketadi. 3. Uchinchi bosqich. Bu bosqich kislorodli, aerob parchalanish nomlari bilan ham yuritiladi. Bu bosqich fermentlar yordamida tezlashtiriladi va hujayraning mitoxondriyasida kechadi. Oldingi bosqichda hosil bo`lgan barcha moddalarning kislorod ishtirokida parchalanishi kuzatiladi. Oksidlangan moddalarning barchasidan oxirgi mahsulot sifatida karbonat angidrid va suv hosil bo`ladi. Bu bosqichda 2600 kj energiya hosil bo`ladi. Bu energiyaning 44,6 % miqdori issiqlik energiyasi sifatida tarqalib ketadi, 55,4 % miqdori esa hujayrada ATF shaklida to`planadi. ATF shaklida to`plangan energiya 36 mol ATF ni tashkil qiladi: 2C 3 H 6 O 3 + 6O 2 + 36ADF + 36H 3 PO 4 → 36ATF + 6CO 2 + 42H 2 O ; Anaerob va aerob (to`liq) parchalangan glukoza molekulasining umumiy tenglamasi quyidagicha: C 6 H 12 O 6 + 6O 2 + 38ADF + 38H 3 PO 4 → 38ATF + 6CO 2 + 44H 2 O ; Barcha tirik organizmlar energiyani olish turiga qarab ikkita katta guruhga bo`linadi: 1. Avtotroflar – anorganik moddalardan hayot faoliyati uchun zarur bo`lgan organik moddalarni hosil qiluvchi organizmlar. 2. Geterotroflar – tayyor oziq moddalar bilan oziqlanuvchi organizmlar. |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling