O’quv yili uchun ~ 1 ~
Download 1.5 Mb. Pdf ko'rish
|
1675167563 BIOLOGIYADAN MURAKKAB MASALALAR JUMAYEV
- Bu sahifa navigatsiya:
- FOTOSINTEZ.
2022-2023-O’QUV YILI UCHUN
~ 34 ~ Avtotrof organizmlarga deyarli barcha yashil o`simliklar, suv o`tlari va ayrim bakteriyalar (tugunak bakteriyalar, temir bakteriyalar, oltingugurt bakteriyalar, nitrifikator bakteriyalar, xemosintetik bakteriyalar) kiradi. Avtotrof organizmlar qaysi energiya manbaidan foydalanishiga qarab ikki guruhga bo`linadi: fototrof va xemotroflarga bo`linadi. Fototroflar quyosh energiyasidan, xemotroflar esa kimyoviy riaksiyalar natijasida ajralib chiqqan energiyadan foydalanadi. Geterotrof organizmlarga zamburug`lar va hayvonlar, jumladan odam ham kiradi. FOTOSINTEZ. Quyosh nuri ta`sirida o`simliklarning yashil barglarida karbonat angidrid va suvdan murakkab organik moddalarning hosil bo`lishi fotosintez deb ataladi. O`simliklarning fotosintez jarayoni yer yuzida quyosh energiyasini organik birikmalarning kimyoviy energiyasiga aylantiruvchi birdan-bir vosita hisoblanadi. O`simliklarning kosmik ahamiyati ham shundadir. Bunda hosil bo`lgan organik moddalar tirik organizmlar uchun ozuqa va energiya manbai bo`lib xizmat qiladi. Shu bilan bir qatorda fotosintez jarayoni atmosferani erkin kislorod bilan boyitadi. Fotosintez jarayonini o`rganish qishloq xo`jaligi mahsulotlaridan mo`l hosil olish imkonini beradi. Fotosintez ikki bosqichda amalga oshadi: 1. Yorug`lik bosqichi – xloroplastning tillakoidlarida kechadi. Yorug`lik qabul qilgan xlorofill molekulalari elektron yo`qotadi. Natijada qisqa vaqt ichida energiyaga boy qo`zg`algan holatga o`tadi. Qo`zg`algan molekulalarning ortiqcha energiyasi issiqlik yoki yorug`lik sifatida tarqaladi. Qolgan energiya esa suvni dissotsiyalash uchun vodorod ionlariga uzatiladi. Yorug`lik ta`sirida suvning dissotsilanishi fotoliz deb ataladi. H 2 O → H + + OH — Hosil bo`lgan vodorod kuchsiz kuchsiz bog`lar orqali vodorodni ko`chiruvchi organik birikmalar bilan birikadi: 2H + + organik birikma → organik birikma H 2 OH ionlari esa o`zining elektronini boshqa molekulalarga beradi va erkin radikallarga aylanadi. Erkin radikallar o`zaro qo`shilib, suv va molekulyar kislorod hosil qiladi: 4OH → 2H 2 O + O 2 Shunday qilib, fotosintez jarayonida hosil bo`ladigan va atmosferani boyitadigan molekulyar kislorod manbai suv hisoblanadi. Quyosh energiyasi nafaqat suvni |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling