Organizmlarning ko’payishi

Mitoz sikli 
davri (G
1
) — 2n2c 
-------------- 
O'sish, oqsil sintezi, 
transkripsiya 
davri (S) — 2n4c 
-------------- 
DNK ikki hissa ortishi 
(replikatsiya) 
davri (G
2
) — 2n4c 
-------------- 
Transkripsiya, tubulin sintezi 
Ontogenez –individual rivojlanish 
Embrional davr tuxum hujayrasining spermatozoid bilan otalanishi, ya’ni zigota hosil bo'lishi bilan 
boshlanadi (embriogenez davri). Embrional davrning tugash vaqti ontogenezning turiga bog'liq bo‘lib, 
lichinkali turda lichinkaning tuxumdan chiqishi bilan, ona qornida kechuvchi turda tug'ilish vaqti bilan 
tugaydi. 
Ontogenez tushunchasi 1866-yilda E.Gekkel tomonidan fanga kiritilgan. 
Ontogenez jinsiy ko‘payadigan organizmlarda tuxum hujayraning rivojlanishidan, jinssiz ko‘payadigan 
organizmlarda ona organizmdan ajralishidan boshlanadi va umrining oxiriga qadar davom etadi. 
Ontogenezning uchta tipi farqlanadi. 
Lichinkali rivojlanish. Lichinkali ontogenez tuxum hujayrada sariqlik moddasi kam bo‘lgan organism 
larda, masalan, hasharotlarda, baliqlarda va amfibiylarda kuzatiladi. Ularning tuxumidan yetuk forma 
lardan o‘z tuzilishi bilan farq qiladigan, o‘zi mustaqil oziqlanadigan lichinka rivojlanadi. Lichinkali rivoj 
lanadigan organizmlarda metamorfoz hodisasi kuzatiladi. Metamorfoz organizm individual rivojlanishi 
davomida tuzilishida sodir bo‘ladigan chuqur o‘zgarishlardir. Hayvonlarda metamorfoz asosan hayot tarzi 
yoki yashash muhitining o‘zgarishi bilan bog‘liq holda amalga oshadi. Metamorfoz bilan rivojlanadigan 
hayvonlarning hayot siklida lichinkalik davri bir yoki bir necha bosqichda kechadi. Bunday hayvonlarda 
ontogenezning har bir bosqichida shu organizm mansub turning mavjudligini ta’minlaydigan muhim 
hayotiy funksiyalar amalga oshadi. Masalan, lichinkalik davrida areal bo‘ylab tarqalish, voyaga yetgan 
davrda ko‘payish jarayonlari kuzatiladi. Lichinkali rivojlanish o‘troq yashaydigan organizmlarning 
lichinkalari tarqalishi va arealning kengayishiga imkon yaratadi. Bitta turning lichinkalari va voyaga 
yetgan formalari turli muhitda yashashi, turli oziq bilan oziqlanishi tufayli tur ichidagi kurashning keskinligi 
kamayadi. Ba’zi hayvonlarning lichinkalari ko‘payish xususiyatiga ham ega (jigar qurti, exinokokk).