O‘tkir o‘tanov «umumiy pedagogika nazariyasi va amaliyoti»

 
6. Maktab  yoshidagi katta o’quvchilar (o’spirinlar). 
 
O‘spirinlik  yoshidagi  o‘quvchilarda  uzoq  muddatli  va  tizimli  ta‘lim  natijasini  fikrlash, 
tanqidiy  fikrlash  rivojlanadi,  intellektual  qiziqish  o‘sadi,  dunyoqarash  shakllanadi.  Uning 
tasavvur  va  tafakkur  doirasi  deyarli  nihoyasiga  yetgan  va  ijtimoiy  hayotning  biror  sohasiga 
yo‘naltirilgan  bo‘ladi.  Endi  gavda,  qovmatlari  to‘lishib,  go’zallashib  boradi.  Muskullarning 
kuchi  va  ishi,  qobiliyati  ortadi.  Jinsiy  yetilish  asosan  tugaydi.  Umuman,  o‘spirinlik  jismoniy 
o‘sishning  tinch  davri  bo‘lib,  kishi  a‘zolarining  o‘sishi,  takomillashuvi  nihoyasiga  yetadi.  Ular 
jismoniy kuchli, xushbichim va sog’lom bo’lganliklari tufayli tetik va xo’shchaqchoq, har ishga 
qodir, mustaqil bo’ladilar. Ular faoliyatining asosiy turi o‘qish bo‘lib, mantiqiy fikr yuritadilar 
va bilimlarini anglab, tushunib esda qoldiradilar.  
 
Yana bir xususiyati o‘spirin o‘zining madaniy-ma‘naviy oshirishga, o‘zi ustida qunt bilan 
ishlaydi,  radio,  televideniya,  barcha  informasiya  vositalaridan  foydalanadi.  Ular  hayot  haqida 
(shaxsiy  turmush,  sevgi,  axloq-odob,  hayotiy  go‘zallik  kabi  masalalar  yuzasidan)  fikr 
almashishiga  ishtiyoqmand  bo‘ladi.  O‘zlarining  aqliy  va  jismoniy  yetukligini  baholashadi, 
shunga asoslanib aniq bir kasb-korni egallash rejasini tuzadi. 
 
Xarakterli xususiyatlardan yana biri shundaki - o‘spirin o‘ziga o‘zi baho berishga intiladi, 
unda xushmumomalilik, odoblilik va vazminlik kabi axloqiy sifatlar qaror topadi. Ular Vatanga, 
xalqqa, jamiyatga, insoniyatga xizmat qilish va foydali inson bo‘lishni hayotining oliy maqsadi 
deb biladi.