O‘tkir o‘tanov «umumiy pedagogika nazariyasi va amaliyoti»

 
Jamoaning tuzilishi 
Hozirgi  zamon  maktabida  tarbiyalovchi  jamoaning  butun  bir  sistemasi:  sinf  jamoai, 
qiziqishlar  bo‘yicha  jamoalar,  o‘quvchilar  ishlab  chiqarish  brigadalari,  maktab  o‘rmonchilgik, 
mehnat va dam olish lagerlari, yoshlar tashkiloti jamoalari kabi shakllari mavjud.  
A.S.Makarenko  o‘z  asarlarida  jamoalarning  belgilarini  bayon  qiladi.  Uning 
ko‘rsatishicha, jamoa - omamlarning quyidagi asoslarida birlashuvidir. 
1. 
Ijtimoiy qimmatga ega bo‘lgan maqsadlar. 

---

2. 
Ularga ershpish sohasidagi birgalikda ko‘rsatiladigan faoliyat. 
3. 
Jamoa a‘zolari o‘rtasida o‘zaro ma‘suliyatli munosabatlar. 
4. 
O‘zini – o‘zi boshqarish organlarining tuzilishi. 
Tarbiyalovchi,  jamoa  pedagoglar  uchun  tarbiya  obe‘kti  bo‘lib,  pedagogik  ishlarning 
butun mohiyati jamoalarni tashkiliy jihatdan shakllantirish, tarbiyalanuvchilarni tegishli intizom 
doirasida  saqlashdan  iborat  bo‘lmay,  balki  A.S.Makarenko  qayd  qilganidek,  bolalarning 
mazmunli  hayotini  tashkil  etishdan,  chinakam  boy  ijtimoiy  va  jamoa  munosabatlarini 
shakllantirishdan  iborat.  Jamoada  bolalar  hayoti  quvonchi,  qiziqarli,  mehnat  va  bilim  faoliyati, 
romantika va o‘yin jo‘sh urib turadigan bo‘lishi kerak. 
Jamoaning  rasmiy  strukturasidan  tashqari  uning  norasmiy  strukturasi  ham  mavjud. 
Boshlang‘ich  jamoadagi  birgalikda  olib  boriladigan  faoliyat  jarayonida  muomala  va  do‘stlik 
negizida kichik  guruhlar vujudga keladi. Bunday kichik guruhlar kichik  norasmiy  guruhlar deb 
ataladi. 
Sinf  jamoaida  bir  necha  norasmiy  guruh  bo‘lishi  mumkin.  Guruhlardan  birortasi  jamoa 
faoliyatining  barcha  turlarida  yetakchi  bo‘lishi,  boshqa  guruhlar  esa  o‘ziga  qiziqarli  va  o‘z 
talablariga  mos  keladigan  faoliyatidagi  yetakchi  bo‘lishi  mumkin.  Har  bir  guruhda  aytgani-
aytgan, degani-degan bolalar bo‘ladi. Xuddi shular yetakchi bo‘lishadi. 
Kichik  norasmiy  guruhlar  o‘z  tarkibiy  qismi  bo‘yicha  ko‘pgina  barqaror  bo‘lishmaydi. 
Kichik guruhdagi munosabatlar biror sababga ko‘ra buzilib qolsa, guruhga  tarqalib ketadi  yoki 
ba‘zi bolalar undan chiqib ketadi. Xalqda birlashgan o‘zar, birlashmagan to‘zar. Ayrilganni ayiq 
yer,  bo‘linganni  bo‘ri  yer.  Kuch  birlikda.  Bir  cho‘pni  sindirish  mumkin,  ko‘pini  hatto  egib 
bo‘lmas, degan hikmat mavjud.