Ovoz, grafik kodlash. Matnli axborotlarni kodlash. Qurilmalarni sistema blokiga ulash. Sistema bloki va ona platalar komponentlarini

Kompyuter - bu turli hajmdagi, har xil ko’rinishdagi axborotlarni tezlik bilan 
ishlab berishni ta’minlovchi universal avtomatik qurilmadir. 
Sichqoncha, klaviatura, monitor va ularning vazifalari. 
Sichqoncha (ingl. mouse – sichqon) ma‟lumot kiritish qurilmasi bo‟lib, biror 
tekislik bo‟ylab harakatlantirilganda tagidagi lazer nuri harakat haqidagi 
ma‟lumotni kompyuterga uzatadi va ekrandagi ko‟rsatkich (kursor) mos 
yo‟nalishlarda harakatlanadi. Sichqonchaning tugmalari yordamida kompyuterga 

---

biror buyruq berish, undagi dasturlar va jarayonlarni ishga tushirish hamda 
hujjatlarni ochish mumkin. 
Klaviatura (ingl. keyboard) muayyan qurilmani boshqarish yoki axborotni kiritish 
uchun mo‟ljallangan tugmalar (klavishalar) to‟plamidan iborat bo‟lgan qurilma 
yoki ekrandagi tasvir. Тexnik va mexanik qurilmalarni (kalkulyator, kompyuter, 
telefon, kassa apparati) boshqarish uchun alifbo-raqamli klaviaturalar qo‟llaniladi. 
Klaviaturalardagi har bir tugmaga bir yoki bir necha belgi biriktiriladi. Тugma 
birikmalari klaviaturadan bajariladigan amallarning sonini ko‟paytirishga imkon 
beradi. 
Monitor kompyuterning ish jarayonida vujudga keladigan axborotlarni ekranda 
yoritishga xizmat qiladigan qurilma. Monitor grafik yoki matn holatida ishlashi 
mumkin. Matn holatida belgi o’rinlari deyiluvchi alohida qismlarga, grafik 
holatida esa piksel nomli nuqtalarga bo‟linadi. Monitordagi piksellarning umumiy 
miqdori hamda ranglar soni monitorning imkon darajasini (kengligini) belgilaydi. 

---

Videoproyektor va ekran. Proyektorlar va ekranlar ma‟lumotlarni yirik 
o‟lchamda tasvirlash uchun ishlatiladigan qurilmalardir. Unda tasvir o‟lchami 
ekranda yirik holatda aks ettiriladi. Bu qurilmalar kompyuter bilan birgalikda 
foydalanishga mo‟ljallangan bo‟lib, ko‟proq katta auditoriyalarda va zallarda 
hamda turli majlislarda prezintatsiya va videoroliklarni namoyish qilish uchun 
ishlatiladi. 
Videoproyektor kompyuter va shunga o‟xshash namoyish vositalarining alohida 
qo‟shimcha monitori hisoblanib, tasvirlarni yirik hajmda tasvirlash uchun 
mo‟ljallangan. 
Dasturiy ta‟minot 3 ga bo‟linadi: 
Sistemali, uskunaviy, amaliy