O„zbek tilini o„qitish metodikasi (kognitiv-pragmatik yondashuv asosida)

(ko„p nuqta)

Nomim savolga libos, Qaddim-chi, o‗roqqa mos. Niyatim sof, ko‗nglim pok, Buyruqlardan men yiroq.
Nuqta boshiga tojman, Fikrlarga rivojman.
349
Mendan so‗ng bosh harf zarur, Qara, turibman mag‗rur.
(so„roq belgisi) Tanishtirsam men o‗zimni tinish belgi bo‗laman, Bog‗lamasiz ega, kesim orasida turaman.
Ko‗chirma gap ko‗chiradi, muallif gapi izohlar, Unutmang hech, men ularning orasida bo‗laman.
Birov gapi – dialogda gap boshida kelaman, Ajratilgan so‗z va gapda o‗z o‗rnimni bilaman. Yordamimga tayanadi umumso‗z, qo‗shma gap ham, Yozuvda sergak bo‗lib xatolarga bering barham.
(tire)
Bizlar qo‗shaloq tirnoq, Hammamiz ham do‗st, inoq. Ko‗chirma gap matnida, Bizsiz ish chala, no‗noq.
Asar, muassasa nomin, O‗rtamizga olamiz.
Sizga kerak o‗rinni, Chegaralab qo‗yamiz.

(qo„shtirnoq)

Qarindoshmiz nuqtaga, Qondoshmiz ko‗p rishtaga. Gapda kam-kam kelamiz, O‗rnimizni bilamiz.
Umumlashtiruvchi so‗zning, Izohli qo‗shma gapning Oldiga tez shoshamiz,
Joy olamiz, toshamiz.

(ikki nuqta)

Do‗stlar, menga bir qarang-a! Menday mag‗rur kelishgan Belgi yana qayda bor?
Ko‗rmagansiz, ehtimol.
Mazmunidan undov, sevinch, nafrat, g‗azab, Yo hayajon ma‘nosini anglatsa gap, Shunday jumla adog‗ida bo‗lar joyim, Mendan so‗ng ham bosh harflar kelar doim.
350

Nuqta, vergulmiz bizlar, Unutib qolmang sizlar. Baland-pastda turamiz Qo‗shma gap kelgan kezlar.
Gar uyushiq bo‗laklar Birikib kelsa gapda, Sezgirmiz, joy olamiz O‗sha satrdan asta.

(undov belgisi)

(nuqtali vergul)

Asli bizlar egiz belgi bo‗lamiz,
Ba‘zan birga, ba‘zan yolg‗iz kelamiz. Gap boshida kelib qolsa raqamlar, Yonida turishga bittamiz ham yetamiz.
Berilsa kirish gaplar, Gapdan so‗ng mualliflar. O‗yga tolmang, qo‗rqmangiz, Oramizga olamiz. (qavs)
“Punktuatsiya” bo„limiga oid mavzularni o„qitishda ilg„or texnologiyalardan foydalanishning usullari nihoyatda ko„p va rang- barang bo„lib har bir o„qituvchi, muallim-ustoz o„zi ta‟lim berayotgan sinf o„quvchilarining qiziqishlari, bilim darajalari hamda saviyasiga qarab metod tanlaydi va qo„llaydi. Zero, tа‟lim jаrаyonidа milliy ruhiyatimizni rаd etmаydigаn, sаmаrаli аn‟аnаviy usullаrni sаqlаb qоlgаn hоldа dunyo tа‟limi аndоzаlаridаgi ilg„оr pеdаgоgik tехnоlоgiyalаrni o„rgаnish vа оnа tili dаrslаridа ulаrdаn sаmаrаli fоydаlаnish zаrurаti ta‟limning negizini tashkil etadi. Albatta, tanlangan metod o„quvchining yozma nutqida o„z samarasini berishi zarur.