FQTning vujudga kelish tarixi. FQTning vujudga kelish tarixi XX-asming 40-yillariga to‘g‘ri keladi. Bu tahlilning paydo bo‘lishi obyektiv zamratdan kelib chiqqan. Iqtisodiyotda shundav vaziyat vujudga keladiki, endi maqsadsiz xarajatlami bartaraf etib korxona faoliyatining samaradorligini oshirish evaziga ko‘proq foyda olish zarurati tug‘ildi. FQTning metodologiyasi birinchi marta sobiq ittifoq davrida 40-yillarda ms konstruktori permlik Yu.M. Sobolev tomonidan ishlab chiqilgan. Shu davrda AQShda ham bir guruh olimlar FQT metodologiyasini yaratish bo‘yicha muhandis L.Maylsom rahbarligida ish olib bordilar. So‘ngra tahlilning bu turi G‘arbiy Yevropa va taraqqiy etgan yirik mamla- katlarga (Angliya, Germaniya, Yaponiya va h. k.) tarqaldi.
Shuni ta'kidlash lozimki, FQT sobiq ittifoqda birinchi marta yaratilishiga qaramasdan, uning amaliyotda qo‘llanilishi orqada qoldi. Shu tufayli AQShda tahlilning bu turi amaliyotga birinchi marta joriy qilinishi bilan xarakterlanadi. Bu esa FQTning vatani AQSh degan tushunchani vujudga keltirdi.
Sobiq ittifoqda FQTdan amaliyotda foydalanish 70-yillaming o‘rtalariga to‘g‘ri keladi. 1974-yildan boshlab u elektrotexnika sanoatida, 80-yillardan esa mashinasozlik sanoatida qo‘llanildi.
FQTning takomillashishi shu asming 80-yillariga to‘g‘ri keladi. Bu davrda shu soha bo‘yicha juda ko‘plab adabiyotlar yaratildi. Bunda olimlardan B.I.Maydonchik, M.G.Karpunin,
N.K.Moiseeva, V.P.Saltikova, R. Volchek, A.D.Sheremet,
P.Seleznev kabilar katta hissa qo‘shdilar. Bu olimlar FQT bo‘yicha monografiya, darslik, o‘quv va amaliy qo‘llanmalar yarat- dilar. Xullas, FQTning nazariy va amaliy asosi yaratildi.
1985-yilda Riga shahrida FQTdai foydalanish bo‘yicha ikkinchi Butunittifoq simpoziumi, 1986-yilda Chexoslovakiyada. FQTni qo‘llashga bag‘ishlangan to‘qqizinchi Xalqaro ilmiy-amaliy anjuman bo‘lib o‘tdi.
Bu tadbirlar FQTni iqtisodiyotning barcha sohalarida keng ko‘lamda qo‘llanish imkonini berdi. Shunday qilib, 90-yillarga kelib FQT o‘zining nazariy asosiga, amaliy tajribasiga ega bo‘ldi va iqtisodiy tahlilning bir shakli sifatida mustahkamlandi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
