O’zbekiston aloqa, axborotlashtirish va telekommunikatsiya texnologiyalari davlat qomitasi toshkent axborot tehnologiyalari universiteti

27-chizma. Xaridorlar xulq-atvorining oddiy modeli
Chizmada  ko’rsatilganidek,  marketingning  uyg’unlashtiruvchi  omillari  va  boshqa
qo’zg’atuvchilari  xaridor  ongining  "qora  qutisi"ga  kirib  boradi  va  ma'lum  bir  javob  reaktsiyasini
vujudga  keltiradi.  Quyidagi  28-chizmada  esa  o’sha  oddiy  modelning  birmuncha  kengaytirilgan
shakli keltirilgan.
  
 
 
 
 
   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
       
28-chizma. Xaridorlar xulq-atvorining kengaytirilgan modeli

Keltirilgan 28-chizma ma'lumotlaridan ko’rinib turibdiki, marketingning qo’zg’atuvchi omillari

o’z ichiga tovar, narx, reklama va sotishni rag’batlantirish kabi asosiy  to’rtta  elementni o’z ichiga
oladi. Bundan tashqari, qo’shimcha qo’zg’atuvchi omillar ham iste'molchilarning xulq atvoriga ta'sir
ko’rsatadi. Bularga iqtisodiy, ilmiy-texnikaviy, siyosiy va madaniy muhitlarni keltirish mumkin. Bu
hamma  qo’zg’atuvchilar  xaridorlar  ongining  "qora  quti"sidan  o’tib  kuzatish  mumkin  bo’lgan
xaridor  reaktsiyasini  vujudga  keltiradi.  Bu  reaktsiya  o’z  navbatida  nima  xarid  qilinganligi  kabi
jarayonlarda o’z ifodasini topadi.
Bozorda faoliyat yurituvchi marketologning vazifasi esa xaridor ongining "qora quti"sida nima
ro’y berayotganligini aniqlashdan iboratdir. "Qora quti"ning o’zi esa ikki qismdan tashkil topgandir.
Birinchi  qismi  -  qo’zg’atuvchilarni  qanday  qabul  qilishi  va  unga  munosabatiga  asosiy  ta'sir
ko’rsatuvchi  xaridorlar  tavsifi  bo’lsa,  ikkinchisi  esa  xaridorning  qaror  qabul  qilish  jarayoni
hisoblanadi.