O’zbekiston iqtisodiyotini rivojlantirish konsepsiyasida yoritilgan eng muhim muammolardan biri, bu mamlakatning boy mineral-xomashyo resurslaridan rasional va kompleks foydalanishdir

12.rasm. Uglerod oksidlanish reaksiyasi (1) va kremniy (2) uchun haroratga ΔG bog`liqligi.
1.3. Desulfuratsiya va fosforsizlantirish
Operatsiyalarini birgalikda o’tqazish.
Ma’lumki, fosforsizlantirish va desulfuratsiya operatsiyalari uchun turli sharoitlar talab qilinadi: yuqori oksidlanish potensiali va past harorat muvaffakiyatli fosforsizlantirish uchun talab qilinadi va desulfuratsiya uchun past oksidlanish salohiyati va yuqori harorat talab qilinadi. 13-Rasm bo’yicha fosforsizlantirish va desulfuratsiya operatsiyalarini bir agregatda borishini tashkil etish muammosini hal qilishning bir varianti ko’rsatilgan. Fosforning oksidlanishi metalning ichki qismiga yetkazib beriladigan furmaning chiqish zonasida sodir bo’ladi. Metall yuqori asosli qatlamida kam oksidli shlakdan oltingugurt olib tashlanadi.
Texnologiyaning boshqa bir varianti ham mavjud. Dastlab kremniysizlantirilgan cho’yanga ohak kukunlari purkaladi va metallning yuqori yuzasiga furma orqali kislorod bilan yuborilib va shunday usulda fosforsizlantiriladi. Keyin kislorod furmasi o’chiriladi va oltingugurtni olib tashlash uchun birinchi bo’lib soda purkaladi. Ushbu texnologiyadan foydalangan Kobe Steel (Yaponiya) zavodida cho’yandagi fosfor miqdori 0,080 dan 0,010% gacha, oltingugurt esa 0,050 dan 0,010% gacha kamayadi.
14-Rasmda Konverterda aralashmalarning chiqarilib yuborilishi dastlabki odatiy cho’yan bilan cho’yan almashtirish grafigi qanday o`zgarganligi ko’rsatilgan.

13. rasm Cho’yanni fosfor va oltingugurtdan tozalash sxemasi:
a — ohak, temir rudasi (okalina) dala shpati; b — ohak va dala shpati aralashmasi
Bir qator zavodlarda (ayniksa, Yaponiyada) cho’yanni qayta ishlash texnologiyasi, jumladan, oltingugurt, kremniy va fosfordan tozalash bilan keng qo’llaniladi. Texnologiya SMP (Slag Minimising Process) deb ataladi. SMP jarayonida asosan kam yo’qotishlar bilan cho’yanda kremniyning (0,2—0,25%) miqdorini barkarorlashtirishda minimal qayta ishlash xarajatlari bilan sanoatda po`lat ishlab chiqarish uchun ishlatiladi.
Bu bilan yillik flyus sarfini konventer sexida kamaytirgan holda futerovka chidamliligini oshiradi, ishlab chiqarish samaradorligini oshirishga yordam beradi va h.k.
Kremniyning oksidlanishi domna pechi novlarida yoki harakatlanuvchi mikser gaz okimidagi shkalani (28 kg1tonna Cho’yan) yuqori yetkazib berish yo’li bilan amalga oshirilishi mumkin. Olingan shlak quyidagicha chiqariladi.(15-rasm)

14.rasm Konverterda purkash yo’li bilan kombinatsiyalangan cho’yandan po`latga o’tadigan chiqindilarning tarkibiy uzgarishi:
A,B, B — navbati bilan desilikonizatsiya, fosforsizlantirish va cho’yanni uglerodsizlantirish;
1-an’anaviy texnologiya—2-oldindan tayyorlangan Cho’yanni tozalash.



15.rasm Po`lat ishlab chiqarishning SMP texnologiyasi buyicha sxemasi: 1-desilikonizatsiya; 2-shlakni yuklab olish; 3-fosforsizlantirish; 4-desulfuratsiya, 5-konvertorga