O'zbekiston Milliy Ensiklopediyasi indd

РИМ ҲУҚУҚИ — Қад. Рим ҳуқуқ ти-
зими. Хусусий ҳуқуқ ва умумий ҳуқукни 
уз ичига олган. Унда мулкий муносабат-
лар, ашёвий ҳуқуқлар, турли битимлар, 
шартномага асосланган ва асосланмаган 
мажбуриятлар, мерос ҳуқуқи ва б. маса-
лаларга оид қоидалар мукаммал ишлаб 
чиқилган. Рим империясининг юкса-
лиши, унинг бошқа давлатларни босиб 
олиши б-н фақат римликларга тегишли 
бўлган бу қонунқоидалар талабга жавоб 
бермай қўйди. Бунинг устига нафакат 
Римда, шунингдек, Европа мамлакатла-
рида ҳам товарпул муносабатларининг 
жадал ривожланиши, биринчи галда, 
турли давлатлар фуқаролари ўртасидаги 
мулкий, савдосотиқ муносабатларига 
тегишли қоидаларни қайта кўриб чи-
кишни талаб қиларди. Бу янги Р.ҳ. тар-
кибида халқлар ҳуқуқи тизимининг пай-
до бўлишига олиб келди. Ушбу ҳуқуқ 
римликлар ва римлик бўлмаган шах-
слар уртасидаги муносабатларга татбиқ 
қилинди, Рим хусусий ҳуқуқи хусусий 
мулкчиликка асосланган жамиятнинг 
мумтоз ҳуқуқи ҳисобланган. Кўпгина 
мамлакатлар Р.ҳ.дан намуна олганлар. 
РИМАН Георг Фридрих Бернхард 
(1826.17.9, Қуйи Саксония — 1866.20.7, 
Италия) — немис математиги, физикада 
нисбийлик назарияси вужудга келишига 
замин яратиб берган олим; мат.да ком-
плекс ўзгарувчилар функциялари назари-
ясини ривожлантирди ва унда геометрик 
усулларни такомиллаштирди. Риман 
сиртлари номли тушунчани фанга кирит-
ди. Сонлар назариясида фундаментал на-
тижаларга эришди. Р.нинг тўпламлар на-
зарияси ва ҳақиқий ўзгарувчилар функ-
циялари назарияси яратилишида хизмати 
катта. Р. топологиянинг асосий ғояларини 
илгари сурди. Р. интеграли тушунча-
си тўпламлар ва ҳақиқий ўзгарувчилар 
функциялари назарияларида катта роль 
ўйнайди. Р. асарлари 19 ва 20-а.лар мате-
матикасининг кўпгина соҳалари ривож-
ланишига катта таъсир кўрсатди.