O`zbekiston Raspublikasi Oliy va o`rta-maxsus ta`lim vazirligi

Kurs ishing dolzarbligi: Ayni paytda markazimizda yigirmadan ortiq yangi MAS genotipi yaratildi. Ular o‘z genomlarida tola sifati, ertapisharligi, yuqori hosildorligi va viltga chidamliligi bo‘yicha paxtachilik seleksiyasida hozircha foydalanilmagan yangi genetik belgilarga ega. G‘o‘zaning ushbu yangi navlari bosqichma-bosqich takomillashtirilib, keng ko‘lamda davlat sinovidan o‘tkazish uchun taqdim etiladi. MAS navlarining joriy etilishi esa mamlakatimiz paxtachiligini barqaror rivojlantirishni ta’minlashi shubhasiz. Eng muhimi, bunday zamonaviy texnologiyalarning qishloq xo‘jaligi seleksiyasi amaliyotiga joriy etilishi dunyo miqyosida O‘zbekiston seleksiya ilm-fanining nufuzi va raqobatbardoshligini oshiradi. Ayni paytda markazda MAS texnologiyasi bug‘doy va uzum navlarini yaxshilash uchun ham qo‘llanilmoqda. Kelajakda qishloq xo‘jaligi ekinlarining gennokaut va MAS navlarini yaratish uchun yangi texnologiyalarni joriy qilish davom ettiriladi.
Kurs ishing maqsadi vazifalari: Davlatimiz tomonidan bu boradagi ishlar qo‘llab-quvvatlanib, innovatsion faoliyatni yanada rivojlantirishga alohida e’tibor qaratilayotgani hamda ushbu yo‘nalishdagi ustuvor vazifalarni hal etishga qodir iste’dodli yosh olimlar yetishib chiqayotgani biotexnologik tadqiqotlarni chuqurlashtirish, qishloq xo‘jaligi fanini yuksaltirish, xalqimiz hayot darajasi va sifatini oshirish, pirovardida Vatanimiz taraqqiyotiga xizmat qiladi. Prokariot hujayralar yagona DNK genomini saqlovchi gaploid organizmlardir.
Kurs ishing metadalogik asoslari: Prokariot hujayra DNKsi hamma oqsil va nuklein kislotalarni kodirlab xromosoma tarkibiga kiradi. Masalan, E.coli yagona xromosomaga ega bo‘lib, u DNK, RNK va oqsil komplekslarini o‘zida saqlaydi. DNK uzuksimon (yoki halqasimon) molekulaga ega bo‘lib, 4,6x106 juft asos yoki 4600kv (k=kilo=ming, v=base-asosni) saqlaydi. Uzuk diametri taxminan 1mm. dagi uzuksimon molekula diametri 1mkmga teng bo‘lib, DNKsi hujayrada ixcham holda joylashgan. Eukariot hujayralar prokariot hujayralaridan murakkab tuzilgan bo‘lib, diploid holda bo‘ladi. E.colidan nematodalar DNKsi taxminan 40 marta, salamandrlar DNKsi 40000 marta katta. Odam hujayrasi DNKsi E.colidan 700 marta katta. Eukariot hujayralarda DNK hujayra yadrosining alohida fragmentlari bo‘lishi xromosomalarda joylashgan. DNK 400 dan (achitqida) 100000 kv (odamda) asosga ega. Agar ikki zanjirli DNKni bir chiziq bo‘ylab tizib chiqsak, u juda uzayib ketgan bo‘lar edi. (masalan, odam hujayrasida 1,74m). shuning uchun xromosomalar kuchli kondensirlangan strukturaga ega, aks holda u yadroga sig‘magan bo‘lar edi.
Eukariot hujayra DNKsi strukturasi jihatidan prokariot hujayra DNKsi strukturasiga juda o‘xshaydi shaxsni Mobil-ID tizimi yordamida identifikatsiyalash fuqaro xohishiga ko‘ra davlat xizmatlari markazi yoki notarial idora tomonidan (fuqaroni yuzini raqamli formatda rasmga tushirish, elektron shaklda qo‘l barmog‘i izini olish orqali) yoxud YaIDXP mobil ilovasi (fuqaroni masofadan biometrik identifiatsiyalash (Face-ID) usuli yoki ID-kartadagi elektron raqamli imzoni qo‘llagan holda) orqali amalga oshiriladi; bevosita davlat xizmatlari markazlari yoki notarial idora orqali fuqarolarni
Mobil-ID tizimida identifikatsiyalash 2022 yil 31 dekabrga qadar to‘lov undirilmasdan, 2023 yil 1 yanvardan boshlab BHM 2 foizi miqdorida to‘lov undirish orqali amalga oshiriladi; YaIDXP mobil ilovasi orqali murojaat qilinganda bepul amalga oshiriladi;Mobile-ID tizimi foydalanuvchilari moliyaviy xizmatlardan tashqari barcha davlat xizmatlaridan elektron raqamli imzosiz foydalanishi mumkin. Shaxs YaIDXP mobil ilovasi orqali identifikatsiyadan o‘tganda mobil raqam aynan ushbu shaxsga tegishli bo‘lishi lozim, identifikatsiya davlat xizmatlari markazi yoki notarius orqali amalga oshirilganda esa istalgan mobil telefon raqamiga bog‘lanadi.