O‘zbekiston republikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi ulug‘bek hamdamov, abdug‘opir qosimov jahon adabiyoti
Download 1.56 Mb. Pdf ko'rish
|
jaxon adabiyati songisi
- Bu sahifa navigatsiya:
- “Roland haqida qo‘shiq” dostoni
Qahramonlik eposi. O‘rta asrlar qahramonlik dostonlari (fr.
chansons de geste) ning syujetlari real tarixiy voqealar asosiga quril- 95 gan bo‘lib, ularni ijod qilish jarayonini ikki bosqichga ajratish mum- kin: xalq ijodiyoti tarixiy voqealarga poetik ishlov bergan bo‘lsa, keyinchalik u shoirlar tomonidan birlashtirilib sayqallangan. Baxshi (jongler) ritsar va qirollarning jasoratlari, o‘zaro qarama- qarshiliklar, nizolari haqidagi qo‘shiqlarning muallifi va ijrochisi bo‘lgan. Fransuz epik dostonlarini shartli ravishda uch turkum(sikl)ga ajratish mumkin: 1. Qirollik turkumi. Bu turkumdagi dostonlar markazida Buyuk Karl obrazi bo‘lib, u Fransiyaning ramzi sifati- da tasvirlangan. 2. Goran de Monglanga bag‘ishlangan dostonlar- da ideal vassal tarannum etiladi. 3. Feodallar o‘rtasidagi nizolarga bag‘ishlangan Doon de Mayans yoki feodal turkumi. “Roland haqida qo‘shiq” dostoni XI-XIV asrlarda Fransiyada paydo bo‘lgan ko‘plab dostonlar orasida eng mashhuri sanaladi. Mualliflarining nomi saqlanib qolmagan bu dostonlarni truver 15 lar yozishgan, ularni joglerlar arfa yoki viola musiqa asboblari jo‘rligida ijro qilishgan. Aksariyat dostonlar qirol Buyuk Karl va uning saf- doshlari amalga oshirgan “ulug‘” ishlarga bag‘ishlangan. “Roland haqida qo‘shiq” da ham Karl va uning sodiq ritsari Roland madh qilinadi. Doston 1100-yillarda yaratilgan bo‘lib, unda Karlning Ispaniyaga qilgan yurishi haqida hikoya qilinadi. Bu voqealar aks ettirilgan XVIII asr solnomasi matnida qirol Karl armiyasining ar’ergardi 16 . Pireney tog‘larida tor-mor qilinganligi, halok bo‘lganlar orasida Breton chegara qo‘shinlarining boshlig‘i Xroulend bo‘lganligi haqida xabar beriladi. Bu tarixiy voqea dos- tonning markaziy mavzusiga aylanadi. Biroq asarda ko‘p narsalar o‘zgartirilgan: yosh qirol Karlning 778-yillarda bo‘lib o‘tgan yurishi yetti yilgi urush sifatida, uning o‘zi esa yoshi ulug‘ mo‘ysafid qilib tasvirlanadi, ar’ergardga hujum qilgan basklar o‘rnini saratsin 17 lar egallagan. 15 Truver(fr. trouvere) – ixtiro qilmoq, topmoq. 16 Ar’ergard –qo‘shinning chekinishini pana qiluvchi guruh. 17 Truver(fr. trouvere) – ixtiro qilmoq, topmoq. 96 Dostonda franklarning Ispaniyaga yurishi bilan bog‘liq ko‘plab voqealar keltirilgan: saratsinlar bilan olib borilgan muzokaralar, Ganelonning xiyonati, Rolandning kam sonli qo‘shini bilan saratsin- larning son jihatidan yigirma barobar ko‘p qo‘shiniga qarshi Ron- seval darasida olib borgan jangi. Ronseval darasidagi jang asarning kulminatsiyasi bo‘lib, aynan shu epizodda Rolandning jasorati, so- diq do‘sti Oliverning aql-zakovati, ularning vatan manfaatlari uchun fidokorligi namoyon bo‘ladi. Oliver o‘q tegib o‘ldi, o‘n ikkita jasur per 18 lar halok bo‘ldi, yaralangan arxiyepiskop Turpin yiqildi. Og‘ir yaralangan Roland jang maydonida yolg‘iz qoladi va o‘z qilichi Dy- urendal, burg‘usi Olifant bilan vidolashadi. Doston 291 she’r bandi(bu bandlar tirada deyiladi)dan iborat bo‘lib, ular yagona vazn bilan birlashtirilgan. Aksariyat bandlar ox- irida o‘ziga xos naqorat bo‘lgan “Aoy” xitobi yangraydi. Download 1.56 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling