O‘zbekiston republikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi ulug‘bek hamdamov, abdug‘opir qosimov jahon adabiyoti


Download 1.56 Mb.
Pdf ko'rish
bet46/141
Sana11.08.2023
Hajmi1.56 Mb.
#1666513
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   141
Bog'liq
jaxon adabiyati songisi

G‘arbiy Ovrupa qahramonlik eposi
 Eposning dastlabki namunalari zamonaviy Britaniya hududida 
yashagan kelt qabilalari tomonidan yaratilganV asr boshlarida kelt 
(irland) qabilalari Rim imperiyasining zaiflashganidan foydalanib, 
mustaqillikni qo‘lga kiritdilar. Ilk o‘rta asrlarda kelt qabilalari hayoti 
haqidagi xalq she’riyati negizida qahramonlik eposi shakllandi. Ep-
oslarni kuylovchilar 2 guruhga – lirik she’riyatni kuylovchi bardlar 
va epik she’riyat bilan shug‘ullanuvchi filidlarga bo‘lingan. Filidlar 
o‘z qissalarini nasrda bayon qilganlar, keyinroq ular “saga”(qissa) 
nomini olgan. Sagalarning ta’sir kuchini yanada oshirish uchun fi-
lidlar she’riy parchalar kiritganlar. 
Kelt eposining qahramonlik qissalari ulad qiroli Konxobar va 
uning jiyani Kuxulinning sarguzashtlariga bag‘ishlangan. Bizga-
cha ushbu qissalarning bir nechtasi yetib kelgan bo‘lib, “Usnex 
o‘g‘illarining quvilishi”, “Mak-Dato cho‘chqasi haqida qissa”, 
“Kualngendan buqa o‘g‘irlash”, “Kuxulinning Ferdiad bilan jangi”, 
“Kuxulinning xastaligi”, “Kuxulinning o‘limi” shular jumlasidan.
Qahramonlik eposi bilan bir qatorda maishiy, sarguzasht, fantas-
tik mavzularda ham qissalar yaratildi: “Beyli haqida qissa”, “Eta-
ynga muhabbat”, “Febelning o‘g‘li Branning suzishi”.
Qadimgi kelt(irland) eposi G‘arb adabiyotiga sezilarli ta’sir 
ko‘rsatdi, undagi syujet, obrazlardan keyingi davr adiblari unumli 
foydalandilar. 
Ingliz o‘rta asrlar adabiyoti. Hozirgi inglizlarning ajdodlari V 
asrda mamlakatga Ovrupa dan ko‘chib o‘tgan anglo-sakslar bo‘lib, 
qadimgi adabiy yodgorliklar Britan orollarini normannlar tomoni-
dan zabt etilishiga qadar (1066-yil) bo‘lgan muddatda yaratiladi. In-
gliz tilidagi adabiyotlar (ingliz adabiyoti degan tushunchaning o‘zi 
ham), asosan, anglosakslar nasroniylik dinini qabul qilganlaridan 


93
keyin paydo bo‘ldi. O‘sha paytlarda rohiblar xalq ichida yurib qah-
ramonlik doston (poema)larini yozib olganlar (ular ichida eng mash-
huri VII asrda qog‘ozga tushgan “Beovulf” asaridir). Qahramonlik 
dostonlaridan tashqari, ilk o‘rta asrlarda adabiyotning boshqa janr-
larida ham asarlar (diniy risola va traktatlar, ritsarlikning she’rlari, 
solnomalar) yaratila boshlandi.
XI-XII asrlarda Angliya hududini hozirgi fransuzlarning ajdod-
lari hisoblanmish normannlar bosib oldi. Begona til va madaniyat-
ning suqilib kirishi tufayli yuz bergan murakkab vaziyatlar oqibatida 
bu davrda ingliz adabiyoti uch tilda yaratila boshlandi: diniy adabi-
yotlar – lotin tilida, qadimiy solnomalar, rivoyatlar, qadim o‘tmish 
voqealari – ingliz tilida, she’r va dostonlar – fransuz tilida (ularning 
ko‘pchilik qismi bizgacha yetib kelgan). Angliya hududi normannlar 
istibdodidan qutilganidan so‘ng mamlakatda yagona milliy til – in-
gliz tili vujudga keldi (XIV asr).

Download 1.56 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   141




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling