O’zbekiston respublika oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

SHaxsiy-insoniy omil – bu mehnat qilish qobiliyatidan iborat bo’lmish ishchi
kuchi va uning faoliyat qilishidir. SHaxsiy insoniy omil mehnatga layoqatli aholi,
uning jismoniy va aqliy qobiliyati, bilim va saviyasi, malaka va mahoratidir. 2011
yilda O’zbekistonda mazkur mehnatga layoqatli aholi soni 17,2 mln kishini tashkil
kiladi.
Moddiy ashyoviy omil - bu ishlab chiqarish uchun zarur bo’lgan barcha moddiy
shakldagi vositalardir. Uning tarkibiga tabiiy boyliklar, ulardan olingan xom
ashyolar, mashina-mexanizm, asbob-uskuna, qurilmagan inshootlar kiradi. Ular
ishlab chiqarish vositalari, (fondlari) deb ham yuritiladi. Ular ma’lum narxda
hisoblanib, pulga chaqilgan shakli, ya’ni qiymat-pul shakli MDH mamlakatlarida
ishlab chiqarish fondlari nomini olgan. Moddiy omillar tarkiban uch qismdan
iborat:
Moddiy-ashyoviy omil bilan shaxsiy-insoniy omil birikib mehnat jarayoni,
ya’ni ishlab chiqarish yuzaga keladi. Buning natijasida turli-tuman mahsulotlar va
xizmatlar yaratiladi.
2-chizma
Iktisodiyotga ta’sir ko’rsatuvchi ichki omillar
Tadbirkorlik qobiliyati oddiy ishchi kuchidan farq qilib, ishlab chiqarishda
boshqarishdan iborat bo’lgan alohida vazifani bajaradi. U tabiatan ishbilarmonlik
 Ички омиллар
Моддий-ашёвий
омил
Миллий иқтисо-
диётни ташкил
қилиш шакллари
Мамлакат миқёсида
иқтисодий фаолиятни
таҳлил қилиш имконияти-
ни берадиган усуллар
киради.
Шахсий-инсоний
омиллар

---

18
qobiliyati bo’lib, alohida bir iste’dod, yuksak bilim, maxsus tayyorgarlik va
ma’suliyat mujassami, demakdir.
3-chizma
Ichki omillarning o’zaro ta’siri
Tadbirkorlik qobiliyati moddiy omillar bilan birikmaydi, balki shu omillar
bilan ishchi kuchining samarali birikishini, iqtisodiy faoliyatdan yaxshi natija
olinishini ta’minlaydi.
Bozor munosabatlari sharoitida milliy iqtisodiyotning rivojlanishida ichki va
tashqi omillarning ahamiyati ortib bormoqda.
Ichki omillar orasida tabiiy va mehnat resurslarining miqdori va sifati,
asosiy kapitalning xajmi, ilmiy texnika va innovatsion taraqqiyot hal qiluvchi
ahamiyat kasb etmoqda.