O’zbekiston respublikasi davlat statistika qo’mitasi kadrlar malakasini oshirish va statistik tadqiqotlar instituti

платформ
, Platform (R)evolution) deb nomlangan trendni aniqladi. Kompaniya 
mutaxassislarining fikrlaricha, yangi raqamli platformalarning paydo bo’lishi 
jamiyatga ikki asr avval fabrikalarning yaratilishidan ham ortiq ahamiyatga ega 
bolgan inqilob hosil qilishi mumkin. Shuning uchun ham Accenture kompaniyasi 
mutaxassislari platformalar asosidagi iqtisodiyotni raqamli texnologiyalarning eng 
muhim rivojlanish yo’nalishi deb ta’rifladilar (Qarang: Intelning platformali 
yondoshuvi: 
URL:
http://www.bytemag.ru/articles/detail.php? ID=8655, 2-
URL:
http://www.uber.com/legal/terms.ru 
3-
URL:http://www. 
ludidela.ru/articles/,4 - Muegge S. Platforms. Communities and Business 
ecosystems. Lessons learning about Technology Enterpreneurship in an 
Interconnected World. //Technology Innovation Management Review. 2013. 
№3(2), p 5-15).
Aniq va ravshan qilib shuni aytish lozimki, platformali iqtisodiyot shunday 
iqtisodiyotki, unda kompaniya o’z faoliyatini yuritish uchun o’zining tasarrufida 
bo’lmagan va o’zi nazorat qila olmaydigan tashqi platformalardan va bu 
platformalar bilan bog’liq bo’lgan ekotizimlardan foydalanadi. Bunday 
yechimlardan foydalanish kompaniyalarga yangi mahsulot va hizmatlarni bozorga 
chiqarish uchun kerakli bo’lgan vaqtni qisqartirishga, o’z infratuzilmasiga bo’lgan 
harajatlarni minimallashtirishga imkon berib, iste’molchilar bilan aloqani 
yaxshilaydi va mahsulotlarni sotish jarayonini yengillashtiradi. Ushu holda so’z 
to’liq yoki qisman ochiq texnologiyalar va qo’shimcha aktivlar majmuasi sifatidagi 
platforma texnologiyalari haqida ketadi. Ular kompaniyalar va alohida shaxslar 
tomonidan platformani to’ldiruvchi texnologiyalar, mahsulotlar, hizmatlar va 
servislar ishlab chiqish uchun foydalanilishi mumkin (Мооtее I. What’s the 
Diffirence between Vs. Platform technology Vs. Product Strategy? URL: 

---

525 
http://idr.is//app/aploads/008/05/6а00d8351b44f853еf00е5523d81178833-
800wi.рng; 2 - Коммерсантъ. 2017. 18 апреля.). Shuning uchun ham qandaydir 
texnologiyaning 
platforma 
texnologiyasiga 
aylanishi 
uchun 
u 
nafaqat 
iste’molchilar va yetkazib beruvchilarni, balki asosiy mahsulot va hizmatlarni 
to’ldiruvchi tovar va hizmatlar yetkazib beruvchi komplementar kompaniyalar va 
raqobatchilarni ham jalb qila olishi lozim. Masalan, Skype kompaniyasi o'z 
platformasini 2005 yilda ishga tushirgan edi va shundan beri o’z faoliyatiga Skype 
kompaniyasi hizmatlarini integratsiya qilishni istaganlar bu ishni amalga oshirishi 
mumkin edi. Buning natijasida Skype tizimining foydalanuvchilari soni ikki yil 
ichida 51 milliondan ortib ketdi va Skype tezkor ma’lumotlar almashinish uchun 
jahondagi eng katta ochiq servisga aylandi. O’z platformasiga raqobatchilarni ham 
kirishiga ruxsat bergan kompaniya sifatida Google ni keltirish mumkin. U 2017 
yilda Rossiyaning monopoliyaga qarshi kurash kompaniyasi bilan Chrome 
brauzerida Yandex qidiruv tizimini ishga tushirish bo’yicha shartnoma tuzdi. 
Natijada Yandex ning Android dagi qidiruvlari 31%, Google dagi qidiruvlari esa 
65,8% ni tashkil qildi.
Uber texnologik platformasi faqatgina xaydovchilar (yetkazib beruvchilar) va 
yo’lovchilar (ite’molcjilar) uchun ochiq, ammo ma’lumotlar tahlili uchun esa 
yopiq. Platformali texnologiya o’z rivojlanishi natijasida iqtisodiy sub’ektlar 
muloqotining tashkiliy formasi ekotizimi yadrosiga aylana boshlaydi – ya’ni, bu 
holda texnologiyalar sohasi kommunikatsiya va hamkorlik bilan to’ldirilib boriladi. 
Platformali texnologiya yoki keng ma’nodagi platforma bir qancha muhim tashkil 
etuvchilardan va umumiy qoidalardan hamda faoliyat standartlaridan iborat 
bo’lgan bir butun tuzilmadir. Platformani loyihalash, qurish va texnologik jihatdan 
rivojlantirish kerak bo’ladi. Servislar va texnologiyalarning bir-biriga mosligi, 
o’zaro to’ldirilish printsiplari esa platformaning potentsial ishtirokchilari uchun 
qulayligini hamda qimmatliligini ancha oshirishi mumkin.

---

526