O’zbekiston respublikasi davlat statistika qo’mitasi kadrlar malakasini oshirish va statistik tadqiqotlar instituti
Download 4.49 Mb. Pdf ko'rish
|
Raqamli iqtisodiyot Gulyamov 2020 [@iqtisodchi kutubxonasi]
|
Yandex.Taxi deb nomlangan platformasini yaratib olgan. Platformaning egasi
protokollardan, qoidalardan, brenddan va normalardan foydalanib, platformaning faoliyat ko’rsatish standartlarini aniqlab oladi. Protokol taoliyat turi uchun mos bo’lgan qoidalar majmui bo’lib, u har qanday murakkab holatda ham jarayonni normal holda ushlab turishga hizmat qiladi. Kommunikatsiyalar olamida ingliz tili protokol bo’lsa, bank hizmatida SWIFT, internet olamida esa HTTP. Protokolni yaratish va uni boshqarish, tizimdagi barcha muhim jarayonlarni boshqarishni anglatadi. Protokolga o’xshash tarmoq tuzilmalarida protokol tarmoqning nazorati va uning ishlashini quvvatlab turuvchi dasturiy tizimdir. Huddi shuning uchun ham, protokollarni o’zgartirish juda ham murakkab bir jarayondir. Visa, Mastercard va shularga o’xshash platformalar asosidagi to’lov tizimlarida turli xil tashkilorlar tomonidan chiqariladigan to’lov kartalarining tashqi ko’rinishini va undagi brend logotipning borligini boshqaradigan qoidalar mavjud. Bundan tashqari, aniq bo’lmagan tranzaktsiyalar bilan bog’liq bo’lgan qoidalar ham mavjud. Ammo kartalarning egalari turli joylarda to’lovlar amalga oshrilishi mumkinligini, sotuvchilar esa kompaniya ularga kartalarga hizmat ko’rsatish bilan bog’liq xarajatlarni qoplashni kafolatlashini biladilar. Uber platformasida haydovchilar va yo’lovchilar o’zaro kelishib oladilar va o’z xatti-harakatlarini murakkab dasturiy ta’minot asosida asosida koordinatsiya qilib turadilar, ya’ni, yo’lovchilar haydovchini, haydovchi esa yo’lovchilarni baholaydilar. Platformalar “innovatsiya ruhsat talab qilmaydi” (Google) deb nomlangan siyosatni yurgizishi yoki bu faoliyatni sertifikatsiya tizimi orqali (1C kompaniyasi) boshqarishi, ishtirokchilarning reytinglarini tuzishi (Airbnb va Uber), foydalanuvchilarga internet buzg’unchilaridan himoya qilish uskunalarini taqdim etishlari (Twitter va Facebook), sifatsiz ilovalarni yo’q qilishlari (Apple |
