O’zbekiston respublikasi davlat statistika qo’mitasi kadrlar malakasini oshirish va statistik tadqiqotlar instituti

 Gartner kompaniyasi mutaxasissilarining fikrlariga ko’ra, biznes-ekotizimning 
modeli bo’yicha, tizimning ishlashi modelning eng muhim elementi bo’lgan API 
interfeysiga asoslanib, u ekotizim yoki kompaniyaning nazorat qilinadigan ochiq 
chegaralari mavjudligini ta’minlaydi. Amaliyotda API (application program 
interfeys – amaliy dasturlar interfeysi) interfeyslari har bir kompaniyaning yaqin 
kelajakda o’z ekotizimini yaratgan holda boshqa bozor ishtirokchilariga nisbatan 

---

552 
o’zini farqlashtirishlarga erishish hamda iste’molchilar uchun birgalikda 
qimmatlilar yaratish usulini anglatadi. Standartlar va ular bilan bog’liq bo’lgan 
API lar turli xildagi qurilmalar va turli biznes-ekotizimlar tashkilotlari orasida 
muloqotni amalga oshirish uchun zarurdir. API dasturiy ta’minotning ikki qismlari 
orasidagi interfeys sifatida yaratish jarayonini yengillashtiradi va bu bilan mustaqil 
dasturchilarga platforma funktsionaliga (dasturiy kompleksga) kirishga imkon 
beradi. Bu esa, o’z navbatida, platformani yangi foydali imkoniyatlar va qiziqarli 
funktsiyalar bilan to’ldiradi. API ning afzallik tomonlariga uning yangi bozor 
sektorlariga o’tishga imkon berishi va ekotizim brendiga sodiqlikni ta’minlovchi 
kuchli marketing uskunasi ekanligidir. Chunki bu iste’molchilarga mahsulotning 
yoki yechimning innovatsion ko’rinishlarini taqim etishga imkon yaratadi (Moore 
J.F. Business ecosystems and the view from the firm// Antitrust Bulletin. 2006. 
Spring. Vol. 51; № 1). Amaliyotning ko’rsatishicha, biznesning platformali 
modelida API platforma egalari uchun foydaning asosiy kanalini yaratadi. Salese 
Forse dan olingan ma’lumotlarga ko’ra, Amazon API dan 50%, eBay esa 60% va