O‘zbekiston respublikasi fan va innovatsiya vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

5.Xodimlarni xalqaro darajada boshqarish
Inson resurslarini boshqarish – bu xalqaro firma o‘z mamlakatida inson resurslarini boshqarishdan sezilarli darajada farq qiladi. Xalqaro inson resurslarini boshqarish atrof-muhit omillarining sezilarli ta’siri, boshqaruv funksiyalarining katta xilma-xilligi va boshqaruv xodimlarini tayyorlashga nisbatan differensial yondashuv bilan tavsiflanadi.
Xalqaro inson resurslarini boshqarishning o‘ziga xos xususiyatlari, birinchi navbatda, quydagilarga ta’sir ko‘rsatadi:

• 
  madaniy va iqtisodiy omillar;
  
• 
  boshqaruv uslubi va amaliyoti;
  
• 
  mehnat bozori va mehnat xarajatlaridagi farqlar;
  
• 
  mehnat harakati muammolari;
  
• 
  sanoat munosabatlarining omillari;
  
• 
  milliy yo‘nalish;
  
• 
  nazorat omillari.
  

Ko‘p millatli kompaniyalarda inson resurslarini boshqarish funksiyalari xodimlar bilan bogʻliq siyosat va protseduralarni filiallarning har biri joylashgan mamlakatlar o‘rtasidagi farqlarga moslashtirish zarurati bilan juda murakkablashadi[ CITATION www4 \l 1033 ].
Xususan, mamlakatlarning madaniy farqlari, iqtisodiy rivojlanish va Qonunchilik tizimidagi farqlar xalqaro kompaniyadan xalqaro kompaniyaning filiallari ochilgan har bir mamlakat uchun ishga qabul qilish, ishdan bo‘shatish, o‘qitish va ishhaqi dasturlarini moslashtirishni talab qilishi mumkin[ CITATION Дур01 \l 1033 ].
Turli mamlakatlarda mehnat sharoitlari va turmush darajasi sezilarli darajada farq qilishi mumkin, shuning uchun xalqaro kompaniyalar ko‘pincha ma’lum bir mezbon mamlakatning mehnat bozori ehtiyojlari uchun to‘lov tizimlarini moslashtirishlari kerak. Ular eng kam ishhaqini to‘lashni talab qiladigan mahalliy qonunlarning o‘ziga xos xususiyatlarini hisobga olishlari yoki kompaniyaga yillik mukofotlar yoki tibbiy sugʻurta kabi muayyan imtiyozlar berishga majbur qilishlari kerak.Bundan tashqari, menejerlar chet elda ishlaydigan rahbarlarning mehnatini qanday qilibto‘lash kerakligini aniqlashlari kerak, ular hayotning yuqori xarajatlariga, turmush sharoitlarining yomonlashishiga, do‘stlar va qarindoshlarning ajralishidan kelib chiqadigan stressga duch kelishi mumkin.
Obyektiv ravishda, chet el operatsiyalari uchun xodimlarni tanlash jarayoni har bir lavozim uchun engmalakali nomzodlarni toppish uchun kamaytirilishi kerak.Biroq, tadqiqotchilarning fikriga ko‘ra, bunday qarorlarni qabul qilishda eng muhim ta’sir xalqaro firmaning yuqori boshqaruv pozitsiyasi bo‘lib turgan mamlakatda menejerlarning millati bilan bogʻliq. Xodimlarni tanlash yondashuvida to‘rtta asosiy jihatlar ko‘riladi (1-jadval).