O‘zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi тошкент давлат миллий рақс ва хореография олий мактаби хореография санъати факультети

Reja:

1. 
   O’qituvchining lavozim vazifalari.
   
2. 
   O’qituvchining metodik ishlari.
   

O’qituvchining lavozim vazifalari

Kasb-hunar ta'limi tizimida kichik malakali mutaxassislarni tayyorlash ko`p jihatdan Mutaxassislik fan o`qituvchilari va muhandis-pedagoglarning layoqatlariga bog`liqdir. Ishlab -chiqarish ta'limi jarayonida kasbiy- pedagogik ko`nikma va malakalar tizimi yaratiladi, o`quvchilar kerakli ishlab iqarish tajribasiga, kasbiy mahoratga ega bo`ladilar. Shuning uchun kasb-hunar kollejlari Mutaxassislik fan o`qituvchilari va muhandis-pedagoglari ishlab chiqarish jarayonining va o`z mehnat faoliyatining mazmunini aniq tasavvur etishi lozim.

Hozirda kasb-hunar ta'limi tizimiga har yili Mutaxassislik pedagogika ma'lumotiga va ta'lim-tarbiya ish tajribasiga ega bo`lmagan yangi muhandis-pedagoglar, ya'ni korxonalarning malakali ishchilari, oliy va o`rta Mutaxassislik kasb-hunar ta'limi muassasalarining bitiruvchilari kelib qo`shilmoqda. Kasb-hunar ta'limi tizimida faoliyat ko`rsatayotgan muhandis-pedagoglar mutaxassislik malakasiga hamda pedagogik malakaga ega bo`lishi lozim (1-chizma).




Mutaxassislik malakasi

Pedagogik malakai

1-chizma. Mutaxassislik fan o`qituvchisining malakasi.
Mutaxassislik malakasi deb, Mutaxassislik fan o`qituvchilari va muhandis-pedagogning Mutaxassislik soha bo`yicha ko`nikma va malakalari nazarda tutiladi. Ularning malakalarining ikkinchi qismi «Kasbiy pedagogika» bilim sohasiga tegishli bo`lib, pedagogik malakalarini o`z ichiga oladi. Chunki o`quv jarayoni faqatgina bilim berishga asoslanib qolmasdan, balki ta'lim va tarbiya psixologiyasi bilan uzviy bog`langan.

Bu esa ulardan psixologiya, mehnat pedagogikasi, kasbiy pedagogika, iqtisod asoslarini, ishlab chiqarishni tashkil etish va boshqarish asoslari bo`yicha ham malakalarga ega bo`lishini talab etadi. Mutaxassislik va pedagogik malakalar bilan bir qatorda Mutaxassislik fan o`qituvchilari va muhandis-pedagoglarda shaxsiy va ijtimoiy layoqatlarning ham bo`lishi talab etiladi (2-chizma).

Shahsiy layoqat

Ijtimoiy layoqat

2-chizma. Mutaxassislik fan o`qituvchisining layoqatlari.

Shaxsiy layoqatlar quyidagilarni o`z ichiga oladi: o`zini tutishi, shaxsiy ijodkorlik, mas'uliyatlilik va boshqalar. Ijtimoiy layoqatlarga tashkilotchilik qobiliyati, o`quvchilar bilan munosabat, jamoa bilan munosabat kiradi. Bundan tashqari o`qituvchi va muhandis- pedagoglar rahbarlik qobiliyatlariga ham ega bo`lishlari lozim. Chunki Mutaxassislik fan o`qituvchilari va muhandis-pedagoglar faqat o`quv ishlab chiqarish faoliyatini bajaribgina qolmay, balki guruhlarga rahbarlik qiladilar.

Oliy va o`rta Mutaxassislik ta'lim Vazirligi tomonidan 2001 yil 16 noyabrda tasdiqlangan «O`rta Mutaxassislik, kasb-hunar ta'limi muassasalarining rahbar, pedagog va muhandis-pedagog xodimlariga qo`yiladigan malaka talablari to`g`risida»gi Nizomda o`qituvchining va kasbiy ta'lim o`qituvchisining lavozim majburiyatlari aniq bayon qilingan.

Mutaxassislik fan o`qituvchisining lavozim vazifalari quyidagilardan iborat:

• 
  o`quvchilarning kasb-hunarga moyilligini, mahorat va malakasini rivojlantirish;
  
• 
  tanlangan kasb va ixtisosligi o`quv fanlari bo`yicha chuqur bilimlarni, ilmiy dunyoqarashni shakllantirish;
  
• 
  ta'lim jarayonida o`qitishning samarali usulllari, vositalari va shakllarini, yangi pedagogik texnologiyalarni keng qo`llash;
  
• 
  o`qitadigan fani bo`yicha darsdan tashqari ishlarni, tugarak mashg`ulotlarini tashkil qilish;
  
• 
  o`quvchilarni bilim sifati, o`zlashtirish darajasi va davomatini nazorat qilish;
  
• 
  o`quvchilar bilan yakka tartibda ishlash;
  
• 
  o`quvchilarni fan olimpiadalariga tayyorlash;
  
• 
  o`quv xonalarini jahon standartlari va dizayn talablari darajasida jihozlashda qatnashish;
  
• 
  ilg`or pedagogik tajribalarni o`rganish va qo`llash;
  
• 
  muntazam ravishda malakasini oshirish.
  

Bilishi zarur:

• 
  O`zbekiston Respublikasining «Ta'lim to`g`risida»gi, «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» to`g`risidagi qonunlarni;
  
• 
  o`qitadigan fanning o`quv reja, dastur va darsliklarining mazmunini;
  
• 
  davlatning ichki va tashqi siyosatini, ta'lim va yoshlar to`g`risida hukumat tomonidan qabul qilingan farmon va qarorlarni;
  
• 
  mustaqil O`zbekiston ramzlarining mazmun va mohiyatini;
  
• 
  o`smirlarning yosh va Mutaxassislik psixologiyasini, pedagogikani, o`smirlar rivojlanishining asosiy qonuniyatlarini;
  
• 
  pedagogik, ilmiy-metodik va tashkiliy boshqaruv vazifalarini hal qilish uchun zarur bo`lgan hajmda umumnazariy fanlar asoslarini;
  
• 
  pedagogik sikl fanlarini;
  
• 
  yosh fiziologiyasi, o`quvchilar gigiyenasini;
  
• 
  informatika va elektron hisoblash texnikasi asoslarini;
  
• 
  o`quvchilarning turli xil jamoalarini shakllantirish va boshqarish yo`llarini;
  
• 
  o`quv kabinetlar va yordamchi xonalarni jihozlashga bo`lgan talablarni;
  
• 
  ta'lim vositalarini va ularning didaktik imkoniyatlarini;
  
• 
  ta'limni va pedagogik fan taraqqiyotining asosiy yo`nalishlarini va istiqbolini;
  
• 
  mehnatni ilmiy ravishda tashkil etish va huquq asoslarini.
  

Mutaxassislik fanlar o`qituvchilari bundan tashqari mutaxassisligi

bo`yicha ishlab chiqarish texnologiyalarini, iqtisod asoslarini, ishlab chiqarish va boshqarishni tashkil etish asoslarini bilishi kerak.

Malaka talablari

Oliy toifali o`qituvchi - fan doktori, nomzodi ish stajiga talab qo`yilmaydi, pedagog (muhandis-pedagog) ixtisosligi bo`yicha magistr; pedagog (muhandis-pedagog) yo`nalishi bo`yicha bakalavr yoki diplomli mutaxassis va tegishli fandan 1-toifali o`qituvchi sifatida kamida 3 yil ish stajiga ega bo`lishi lozim;

1-toifali o`qituvchi-pedagog (muhandis-pedagog) ixtisosligi bo`yicha magistr,pedagog(muhandis-pedagog) yo`na-lishi bo`yicha bakalavr yoki diplomli mutaxassis va tegishli fandan 2-toifali o`qituvchi sifatida kamida 3 yil ish stajiga ega bo`lishi lozim;

2-toifali o`qituvchi-pedagog (muhandis-pedagog) yo`nalishi bo`yicha bakalavr yoki diplomli mutaxassis o`qituvchi sifatida kamida 3 yil ish stajiga (ixtisosligi bo`yicha magistr ish stajiga talab qo`yilmaydi) ega bo`lishi lozim;

o`qituvchi - pedagog (muhandis-pedagog) yo`nalishi bo`yicha bakalavr yoki diplomli mutaxassis, ish stajiga talab qo`yilmaydi.

O`qituvchining lavozim majburiyatlarini ish bajarilish ketma-ketligiga qarab

3 bosqichga bo`lish mumkin:

• 
  Rejalashtirish bo`yicha vazifalar
  
• 
  Amalga oshirish bo`yicha vazifalar
  
• 
  Baholash va tahlil qilish bo`yicha vazifalar
  

Rejalashtirish bo`yicha vazifalar

• 
  davlat ta'lim standartlari, o`quv reja va dasturlar asosida ta'limning maqsad va mazmunlarini tanlash va rejalashtirish;
  
• 
  o`quv reja va dasturlar asosida dars rejasini ishlab chiqish;
  
• 
  ta'limni tashkillashtirish va o`tkazish bo`yicha hujjatlarni tayyorlash;
  
• 
  o`quvchilarning qobiliyatlarini va bilimlarini baholash bo`yicha hujjatlarni tayyorlash;
  
• 
  korxonaning turli bo`limlarida o`quvchilarni o`qitish joylarini rejalashtirish;
  
• 
  qo`yilgan maqsadlarga javob beradigan ish topshiriqlari va mashqlarni tayyorlash;
  
• 
  amaliy mashqlar hamda loyihalarni o`tkazish uchun xomashyo va chiqim materiallarni rejalashtirish;
  
• 
  ustaxonada o`qitish uchun kerakli sharoitlarni tayyorlash;
  
• 
  o`quv-didaktik materiallarni aniqlash, tanlash va ishlab chiqish.
  

Amalga oshirish bo`yicha vazifalar

• 
  o`quvchilarni o`quv amaliyoti xonalari bilan tanishtirish;
  
• 
  o`quvchilarni amaliy topshiriqlarni mustaqil bajarishga jalb etish;
  
• 
  texnika xavfsizligi bo`yicha va amaliy topshiriqlar, mashqlarga taalluqli yo`l-yo`riqlar hamda ish o`rnida o`quv suxbatlar o`tkazish;
  
• 
  uskunalar bilan ishlash yoki ishlab chiqarish va ta'mirlash ishlariga taalluqli namoyishlarni o`tkazish;
  
• 
  an'anaviy 4 pog`ona usuliga yoki ta'limning boshqa usullariga asoslangan amaliy mashqlarni o`tkazish.
  

Baholash va tahlil qilish bo`yicha vazifalar

• 
  o`quvchilarning amaliy natijalarini kuzatish, taxlil qilish va baholash;
  
• 
  o`quvchilarning o`zlashtirilgan nazariy bilimlarini baholash;
  
• 
  o`quvchilarning xulqini baholash;
  
• 
  ta'limning mavjud sharoitlarining sifatini baholash;
  
• 
  rejalashtirish va tashkillashtirish bo`yicha hujjatlarning sifatini baholash;
  
• 
  o`quv-didaktik materiallarning sifatini baholash;
  
• 
  o`zi bergan yo`l-yo`riq va namoyishlarni o`zi baholash;
  
• 
  berilgan topshiriqlarning sifatini o`zi baholash.
  

O’qituvchining metodik ishlari

Metodik ishlarning shakllari xilma-xil ekanligi sababli, ular mazmuni va o`tkazilish muddatiga ko`ra aniq rejalashtirilishi kerak.

O`tkaziladigan tadbirlarni rejalashtirish ayrim metodik ishlarning takrorlanishini istesno qiladi, ishning reja asosida olib borilishini, pedagoglar jamoasida ishning barobar taqsimlanishini ta'minlaydi.

Metodik ishlarni o`tkazish uchun haftaning ma'lum bir kunini ajratish kerak.

Aytaylik, agar bu maqsad uchun seshanba kuni ajratilsa, shu kuni jamoa ravishdagi metodik ishlarning bir firmasi o`tkaziladi: masalan, har oyning birinchi seshanba kuni pedagoglar kengash majlisiga, ikkinchi seshanba-metodik komissiyalar majlisiga, uchinchisi-metodik kengashlar uchun, to`rtinchisi-pedagogik xodimlarning malakasini oshirish uchun ajratiladi.

Xuddi shu kunlari seminarlar, amaliyotlar, metodik materiallarni o`rganish ishlari va hokazolar o`tkaziladi. Ulubiy ishlar uchun ajratilagan kunda boshqa hech qanday tadbir o`tkazilmasligi lozim.

Kasb-hunar kollejlarida metodik ishlarni ikki turga ajratish mumkin (3-chizma).