O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi namangan muhandislik-qurilish instituti

2- Ma’ruza.Mashinasozlik ishlab chikarishda RDB dastgoxlarning 
o’rni va vazifasi 
 
RDB dastgohlari ularga qo’yilgan texnologik talablar, konstruktsiyasi, aniqligi, bikrligi, 
ishonchliligi, bosh va surish harakati yuritmalari bo’yicha odatdagi dastgohlardan katta farq qiladi. 
RDB dastgohlariga qo’yilgan texnologik talablar ularning vazifasidan kelib chiqadi, bu 
detalga ishlov berishni boshqarish dasturi bo’yicha avtomatik amalga oshirishdir. Ishlov 
berilayotgan detal uning chizmasi yoki formulasi hamda texnik shartlariga shakl, o’lchamlar, 
aniqlik va ishlov berilgan yuzalar sifati bo’yicha muvofiq bo’lishi kerak. RDB dastgohlarida 
detallar tayyorlash mahsuldorligi yuqori, tannarxi esa odatdagi dastgohlarga nisbatan past bo’lishi 
lozim. 

---

RDB dastgohgida asbob va zagotovkaning harakatini ta’minlovchi ishchi organlarning 
shakllantiruvchi harakatlarini avtomatik koordinatsiyalash detalga ishlov berish jarayonining 
xarakterli xususiyatidir. Bunday koordinatsiyalashni RDB qurilmasi stanok yuritmalariga 
signallarni uzatish bilan avtomatik ravishda ta’minlaydi. Shuning uchun RDB dastgohlarni 
klassifikatsiyalashda bevosita dastgohlar va RDB qurilmalariga xos belgilarni ko’rish maqsadga 
muvofiq bo’ladi. 
 
RDB dastgohlarning klassifikatsiyasi 
1.Bajarilayotgan texnologik operatsiyalar bo’yicha: tokarlik, parmalash, frezalash, 
jilvirlash va hokazo, hamda ko’p maqsadli dastgohlar. 
2.Ishchi organlarining harakatini muvofiqlashtirish va koordinatsiya qilish bo’yicha: 
pozitsion; to’g’ri burchakli; konturaviy va kombinatsiyalashgan boshqarish turlari mavjud. 
Pozitsion boshqarish ishchi organni dasturda belgilangan holatga avtomatik ko’chirish 
uchun xizmat qiladi (rasm. 11, a). Bunda ko’chirish vaqtida detalga ishlov berilmaydi. Pozitsion 
boshqarish asosan teshiklarga ishlov berishda keng qo’llaniladi.