O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi namangan muhandislik-qurilish instituti

 
7.Ishchi shpindellar soni bo’yicha dastgohlar bir shpindelli, ikki shpindelli va ko’p 
shpindelli bo’lishi mumkin. 
8. Universallik darajasi bo’yicha dastgohlar (a) keng universal; (b) universal; (v) 
ixtisoslashgan va (g) maxsus bo’ladi. Keng universal dastgohlar tarkibi asosan ko’p 
operatsiyali dastgohlardan tashkil topgan. 
9. Avtomatlashtirish darajasini oshiradigan qurilmalar mavjudligi bo’yicha: 
a) RDBD + asboblarni almashtirish qurilmasi (AAQ); 
b) RDBD + zagotovkalarni almashtirish qurilmasi (ZAQ); 
v) RDBD + burilish stoli (BS); 
g) RDBD + AAQ + ZAQ + BS; 
d) RDBD + ko’p shpindelli kallaklarni almashtirish qurilmasi. 
 
10.Ishchi organni boshqarish uchun xizmat qiladigan axborot manbalari soni bo’yicha 
dastgohlar quyidagi bo’lishi mumkin (rasm 12): 
1).Bir axborot manbasi bilan (U
1 
– raqamli boshqarish dasturi) (rasm 12, a). Bunday 
boshqarish tizimlari ajralgan bo’ladi, chunki ularda ishchi organning haqiqiy holati 
haqidagi ma’lumot mavjud emas.
2).Ikki axborot manbasi bilan (U
1
, U
2 
– bosh orqa aloqa zanjiri signali) (rasm 12, b). 
Bunday boshqarish tizimlari yopiq bo’ladi. 

---

Rasm 12. Axborot manbalari soni bo’yicha dastgohlarning klassifikatsiyasi: 
1 - raqamli dastur bilan boshqarish qurilmasi; 2 - qadamli yuritma; 3 - reduktor; 
4 - dastgohning stoli; 5,8 - teskari aloqa datchigi; 6 - ichki teskari aloqa zanjirining datchigi; 
7- dastgoh; U
1
,U
2
, U
3
, U
4 
–axborot manbalari 
3).Uchta axborot manbasi bilan (U
1
, U
2
, U
3
– ichki orqa aloqa signali) (rasm 12, v). 
4).To’rt va undan ziyod axborot manbalari bo’yicha. Bunday boshqarish tizimlarida 
majburiy axborot manbalaridan (U
1
– U
3
) tashqari qo’shimcha manbalar (U
4
) mavjud. 
Ularning tarkibi kesishquvvati va kuchini o’zgarishi, issiqlik va egiluvchan deformatsiyalari 
va qator boshqa ma’lumot manbalaridan tashkil topishi mumkin.