O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi namangan muhandislik-qurilish instituti

3. Laboratoriya ishlarining tuzilish (tarkibi). 
 
Biron bir RDB dastgohlarini o`rganish tipik laboratoriya ishining tuzilishi 
quyidagi jarayonlarni o`z ichiga oladi: 
1. Dastgohning tuzilishi, konstruksiyasi, simlari va kinematik ishchi bloklari, 
qo`lda boshqarish pulti va RDB qurilmalari bilan yaxshilab tanishib chiqing. 
2. Barcha ishchi va yordamchi harakatlar, ularning harakter(aylanma, kiruvchi) 
va bloklarini(qayta ishlanuvchi mexanizmli uzatmalar, ishchi ya yordamchi 
organlar) aniqlash. Dastgohning vazifasini aniqlash va unda qayta ishlash 
texnologik sxemasini tasvirlash. 
3. Texnologik sxemada ISO 841 standartiga ko`ra barcha koordinata o`qlarini 
belgilash. 
4. Dastgohning koordinata-texnologik sxemasi (KTS) tuzish.
5. Dastgohning struktura texnologik formulasini (STF) aniqlash va umumiy 
ko`rinishda yozish. Misol uchun RDB tokarlik dastgohning markaziy kallagi 
uchun u quydagi ko`rinishda bo`ladi:
STF:=С
h 
(
) 
– 
—
…
… .
… . 3 − 1 мл
,
– gorizontal shpindelni aylanishi (h) Z o`qiga nisbatan (C), asosiy harakat, 
zagotovka shpindelga mahkamlanadi; 
1 - shpindellar soni; 
(
……
) – eng kichigi (
) va eng kattasi (
)shpindelning aylanish chastotasi, 
pog`anali aylanishlar soni n bo`lgan pog`anali aylanishlar chastotasi sozlash
Нп – qo`zg`almas blok (stanina); 
Z - ko`ndalang harakatlanuvchi support; 
- supportning eng uzun qo`zg`alishi; 
– eng kichik 
(
)
eng katta tezliklar uzatmasi mm/min; 
Х – bo`ylama suppord; 
- kesishuvchi suppordning maksimal siljishi, mm; 
;
- Z va X o`qlariga asosan diskret joylashuvi; 
- kesishuvchi supportni qo`l harakati yordamida joylashuvi, mm; 
Рd4в – 4 kesgichli kesgichtutgich, Y o`qiga nisbatan qo`l yordamida burish; 
- ketingi babkani masofaga qo`l yordamida surish, mm; 

---

F3-1 – RDB kontur tizimi (F3), yuritmalarda momentlarning gidrokuchaytirgichli 
qadamli dvigatellar ishlatiladi.
Dastgoh stoliga zagatovka o`rnatiladigan va mahkamlanadigan frezalash va 
parmalash dastgohalari uchun STF dastgoh stoli haqida yozishdan boshlaydi. 
Misol uchun konsilsiz vertikal frezerlash dastgohlari uchun STF quyidagi ko`rinishda 
bo`ladi:
STF:= X 
– 
– 
(
….
) 
3 − 
2 пл 
z
Bu formulada: - stolning X o`qi bo`ylab harakatlanish uzunligi, mm;
- Polzunning Y o`qi bo`ylab harakatlanish uzunligi, mm; 
- freza kallagining vertikal Z o`qi bo`ylab harakatlanish uzunligi, mm; 
- w koordinata o`qi va 
…. shpindel tepkisining qo`l yordamida freza kallagiga 
nisbatan vertikal harakati uzunligi, mm; 
F3-2 - Raqamli dastur boshqaruvi kontur tizimi, yuritmalari. 
ISO standarti bo`yicha RDB tizimlari koordinata o`qlari bo`yicha quyidagi (1 
jadval)da ko`rsatilgandek belgilanadi: 
Birlamchi o`q