O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi namangan muhandislik-qurilish instituti

8-Amaliy mashg’ulot 
RDB texnologik formulasini STF ishlab chiqarish metodikasi Texnologik 
jihozlarinig STF siga misollar 
Dastgoh quvvati formulasi (DQF) dastgohga o’rnatilgan har bir yuritmaning 
dvigatellari, tok turi va aylanish chastotasi to’g’risidagi ma’lumotlarni o’z ichiga 
oladi. Quvvat formulasi barcha yuritmalar va yordamchi dvigatellarning ketma ket 
yozilgan kodlaridan tashkil topadi. Barcha kodlar yig’indi (“+”) belgisi bilan bir biri 
bilan bog’lanadi. Har bir kod quvvat belgisi (“N“ harfi yuritma adresi indeksi 
bilan)va ketidan yozilgan kasrdan tuziladi. Kasr suratida dvigatel quvvati (kilovattda) 
va tok turi belgisi (“- “-doimiy tok va “~” - o’zgaruvchan tok), maxrajida esa 
dvigatelning aylanish chastotasi yoziladi. 
Yordamchi dvigatellar tarkibiga moylash, sovutish, qisish va boshqa tizimlar 
dvigatellari kirish mumkin, ularning formuladagi yozilish tartibi ixtiyoriydir. 
Misol tariqasida RDB vertikal frezalash dastgohining quvvat formulasi quyidagicha 
bo’ladi: 

---

 
FMS:=
,
+
,
+
,
+
~
+
,
+ +
,
~
+
,
~
 
 
Bu yerda indekslarda surish harakati dvigatellari (x, y, z ), shpindel dvigateli (sh), 
moylash (sm), sovutish (oxl) va gidravlik kisish (zaj) tizimlari dvigatellari 
belgilangan; kasrlar suratida dvigatellari quvvati (kVt) va tok turi (- - doimiy va ~ -
o’zgaruvchan); maxrajida esa dvigatelni aylanish chastotasi (ayl/min) ko’rsatilgan. 
RDB ko’p operatsiyali va asboblarni avtomatik almashuvi qurilmali parmalash 
frezalash dastgohining quvvat formulasi shunday yoziladi: 
FMS:=
,
+
,
÷
+
,
÷
+
,
÷
+ 
2, 2
~
1420
+
.
0,055
3600
+
0,6
1360
+
0,077
3600
+
0,055
3600
+
,
0,055
3600
+
.
0,055
3600
 
Bu yerda: N
or.shp 
- almashuvdan oldin shpindelni orientatsiya qilish dvigateli; N
gd 
- 
gidronasos dvigateli; N
dr 
- manipulyator dvigateli; N
ki 
- manipulyator qo’lini burish 
dvigateli; N
pov.Md
- diskli asboblar magazinini burish dvigateli; N
per.sk 
- tezliklarni ulash 
dvigateli. Qolgan belgilar yuqoridan ko’rinib turibdi. 
SHuning bilan, RDBdastgohining formalizatsiyalashgan tasnifi STF, SPF, DQF, 
KTS 
dan 
tashkil 
topgan. 
Ularga 
qo’shimcha 
ravishda 
tsiklograf 
va 
kombinatsiyalashgan KTS qo’shiladi. 
TSiklograf asboblarni avtomatik almashuvi qurilmasining ishlashi haqidagi oson va 
tez tasavvur beradigan grafikaviy chizmadir. U tsiklogrammaning takomillashuvi 
bo’lib, tsikl elementlarining ketma ketligi va muddatidan tashqari ularning ishini 
ko’rsatadi. 
Dastgohlarning texnologik imkoniyatlari va koordinataviy tuzilishidan tashqari 
ularning konkret yuritmalari hamda o’rnatish joylari to’g’risida ma’lumotlarni 
ta’minlash uchun kombinatsiyalashgan koordinataviy texnologik sxemalaridan 
(KKTS) foydalaniladi.