O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim fan va innovatsiyalar vazirligi farg‘ona politenika instituti

5.1. Qisqa tutashuv toklarini aniqlash.

Qisqa tutashuv toklarini (qisqa tutashuv) hisoblash uskunani tanlash va elektr inshootlarining elementlarini (shinalar, izolyatorlar, kabellar va boshqalar) elektrodinamik va termal barqarorlik uchun tekshirish, shuningdek himoya vositalarini ishga tushirish va ularning javob sezgirligini tekshirish uchun zarurdir. Uch fazali qisqa tutashuv odatda elektr jihozlarining parametrlarini tanlash yoki tekshirish uchun qisqa tutashuvning hisoblangan turi hisoblanadi.
Elektr ta'minoti tizimining barcha elementlarining haqiqiy xususiyatlari va haqiqiy ish rejimlarini hisobga olgan holda qisqa tutashuv toklarini hisoblash murakkab. Shuning uchun amaliy muammolarning aksariyatini hal qilish uchun muhim xatolarga yo‘l qo‘ymaydigan taxminlar kiritiladi [11]:
- uch fazali tarmoq nosimmetrik qabul qilinadi;
- yuk toklari hisobga olinmaydi;
- havo va kabel tarmoqlarida sig‘imlar va shuning uchun sig‘im toklari hisobga olinmaydi;
- magnit tizimlarning to‘yinganligi hisobga olinmaydi, bu esa sincap zanjirining barcha elementlarining induktiv qarshiligini doimiy va tokdan mustaqil deb hisoblash imkonini beradi;
- transformatorlarning magnitlanish toklari hisobga olinmaydi.
Qisqa tutashuv toklarini hisoblash maqsadiga qarab, tarmoqning dizayn sxemasi tanlanadi, qisqa tutashuv turi, qisqa tutashuv nuqtalarining diagrammadagi joylashuvi va almashtirish davri elementlarining qarshiligi aniqlanadi. 1000 V va undan yuqori kuchlanishli tarmoqlarda qisqa tutashuv toklarini hisoblash bir qator xususiyatlarga ega, ular quyida muhokama qilinadi.
Qisqa tutashuv toklarini hisoblashda ko‘p hollarda siz quyidagi qiymatlarni bilishingiz kerak:
(I") - qisqa tutashuv tokining davriy komponentining boshlang‘ich aktiv qiymati(o‘ta o‘tish toki);
-KZ zarba toki; -birinchi davr uchun KZ to‘liq tokasining amaldagi belgilari;
-barqaror holatdagi tok; -t = τ.vaqtidagi qisqa tutashuv tokining davriy komponenti;
Sanoat korxonalarining elektr ta'minoti tizimlari uchun odatiy holat cheksiz quvvat manbai bilan ta'minlashdir. Bunday holda, qisqa tutashuv nuqtasida qisqa tutashuv tokining davriy tarkibiy qismining amplitudasi vaqt o‘tishi bilan o‘zgarmaydi va shuning uchun qisqa tutashuv jarayoni va uning amaldagi qiymati davomida o‘zgarishsiz qoladi deb taxmin qilish mumkin = =