O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus t a ’lim vazirligi

Y aylovlarn i parvarishlash
Y aylovlatish d avrida yaylovlarda m a iu m agrotexnik tad b irlar 
o'tkaziladi. Ular quyidagilar:
1. Begona o 'tlarg a qarshi kurashish - yaylov va pichanzorlarda 
hayvonlar yemaydigan va kam hosilli o'simliklarni y o 'q qilish kerak. 
Buning uchun boqishni to 'g 'ri tashkil qilish lozim.
2. Orasiga ekish turli sabablarga ko 'ra siyraklashib ketgan joylarda 
o 'tla r aralashm asi ekiladi. Ekish m e’yori, m u d d ati yaylov b arpo 
yetilganidek bo'ladi.
3. Tuproqda havo tizimini yaxshilash - borona va diskalash kabi 
tadbirlar o'tkaziladi. Bunda yaylovlarning holati, tuproq va iqlim sharoiti 
hisobga olinadi.
168

---

4. 0 ‘rish - mollar yaylovda boqilgandan keyin, yeyilmay qolgan 
o'tlarni o'rish lozim. Bu tadbir keyingi o'rimlarning tekis o'sib chiqishiga 
yordam beradi. Yoyilmasdan qolgan o 't dag'allashadi, quriydi, yaylovlar 
sekin-sekin madaniy holatini yo'qotadi.
5. Sug'orish - madaniy yaylovlarda qolgan o'tlar o'rilgandan keyin 
amalga oshiriladi.
6. O 'g'itlash - rejada ko'rsatilgan bo'lsa sug'orishdan oldin o'g 'it 
solinadi.
7. Mollar boqilgandan keyin so'nggi borona yordamida maydonga 
yoyiladi.
Yaylovlardan foydalanish tartibi
Yillar davomida yaylovlardan yaxshi hosil olish uchun ulardan oqilona 
foydalanish lozim.
1. Yaylovlarni jihozlash.
Yaylov ferma yaqin bo'lsa(l-2 km) mollar 
sug'orishga, sog'ishga va dam olish uchun fermaga haydab keltiriladi. 
Yaylov femiadan uzoq bo'lsa uning atrofida vaqtinchalik uylar quriladi. 
Bunda veterinariya xizmati, cho'ponlarning yashash, mollami sog'ish va 
sug'orish uchun shart-sharoit yaratiladi.
2. Yaylovlatish usuli.
Yaylovda mollar uch xil usulda boqiladi:
A. Mollar yaylovda erkin yuradi, xohlagan joydan o'tlaydi.
B. Har bir bosh mol qoziqlarga bog'lab qo'yiladi. M a’lum doiradagi 
o ‘t ycyilgandan keyin yangi joyga bog'lanadi.
D. Yaylov bir ncchta zagonlarga (maydaroq qismlarga) bo'linadi, 
mollar zagonlarda qabul qilingan tartibda boqiladi.
Mollarni erkin boqish usuli O'zbekistonning tabiiy yaylovlarida 
qo'llaniladi, hosili kam o'tzorlarda faqat shu usulda yaylovlatiladi. 
Bog'lab boqish usuli madaniy sug'oriladigan serhosil maydoni kam 
o'tzorlarda qo'llaniladi. Bu kichik fcrmalarda qo'llanishi mumkin. Bu 
usulda yaylovlardan juda tejamkorlik bilan foydalaniladi. Sug'oriladigan 
katta maydonli yaylovlarda bir nechta maydonlarga bo'linib mollar 
yaylovlatiladi. Bu usularda ham yaylovlardan to'la va to'g'ri foydalanish 
mumkin.
Bir zagonning maydonini aniqlash uchun poda soni, hosildorlik va 
bir kunda bir bosh molning o't ycyish me’yori va bir zagonda necha kun 
mol boqilishini bilish kerak.
169

---

Bir zagon maydoni aniqlangandan keyin mavjud yaylov maydoni 
shu raqamga bo'linadi, shunda zagonlami soni kelib chiqadi.
Zagonlarda maydonlami yaylovlatish, ayrim o'rim lardan pichan 
tayyorlash va urug* olish tartibi aniq rejalashtiriladi.