O’zbekiston rеspublikаsi oliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi toshkеnt dаvlаt iqtisodiyot univеrsitеti

Holt va boshqalarning tajribasi. Ushbu standartlashtirilgan usul 
ishlatilgan, ammo, xarajatlar va qiymatlar uchun eksperimental dizaynlar 
Smitnikidan farq qiladi. Bu Holt va boshqalarning tajribasining muhim jihatidir. 
Ushbu bobning maqsadi shundaki, natijalarni nazariy taxmin qilish, ularning 
eksperimental dizaynlaridan birida xaridorlar va sotuvchilar o’rtasida haddan 
tashqari tengsizlikni ifodalaydi. 
Ushbu eksperimental dizaynda barcha sotuvchilarga bir birlik uchun bir 
xil narx (5,70 dollar) va barcha xaridorlarga bir xil qiymat (6,80 dollar) berildi. 
Bundan tashqari, ularning har biri bir ishtirokchi uchun belgilangan maksimal 
bitimlar soniga qadar bir nechta tovarni sotib olish yoki sotish imkoniyatiga ega 
edi. Ushbu eksperimental dizayn ostida ikkita turli xil sozlamalar mavjud edi. 
Tajriba mashg’ulotlari sharoitga qarab birinchi va ikkinchi haftalar deb 
nomlandi. Birinchi va ikkinchi haftalar o’rtasidagi farq bitimlarning maksimal 
sonining spetsifikatsiyalari edi. 8.1-jadval bu farqni umumlashtiradi. 1-haftada 
to’rtta sotuvchidan uchtasining har biri uchun maksimal tranzaktsiyalar soni 
uchtani, bitta sotuvchi uchun esa ikkitani tashkil etdi. Umuman bozor uchun 
yetkazib berilishi mumkin bo’lgan tovarning maksimal soni 11 tani tashkil etdi. 
To’rtta xaridorning har biriga 6,80 dollar qiymati berildi va bitimlarning 
maksimal soni to’rtta edi. Umuman bozor uchun talab qilinishi mumkin bo’lgan 
tovarning maksimal soni 16 tani tashkil etdi. 2-haftada to’rtta sotuvchining har 

---

93 
biri uchun maksimal bitimlar soni to’rtta edi. Umuman bozor uchun etkazib 
berilishi mumkin bo’lgan tovarning maksimal soni 16 tani tashkil etdi. To’rtta 
xaridorning har uchtasi uchun bitimlarning maksimal soni uchtadan, bitta 
xaridor uchun esa ikkitadan iborat edi. Umuman bozor uchun talab qilinadigan 
tovarlarning maksimal soni 11 tani tashkil etdi.