O’zbekistоn respublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi

Tuproqlarni mayda masshtabli xaritaga tushirish. 
Mayda masshtabli xarita tuzishdan asosiy maqsad tuproq chegaralari aniq
tushirilgan tuproq xaritasini yaratishdan iborat (1:300000 masshtabda). Tuproq 
izlanishlarida mayda masshtabli tuproq xaritalarini xalqa uslubi (petel metodom) 
tavsiya etiladi. Bu uslubning moxiyati shundan iboratki, izlanish olib borilayotgan 
hudud xalqasimon marshrutlardan iborat bo‘lib, iloji boricha tuproqshunos 
maskanidan radial yo‘nalish bo‘yicha kesishadi.
Parallel kesib o‘tish uslubi bilan marshrutlarni o‘tkazish mumkin. 
Tuproq marshrutlarini shunday hisob kitob bilan o‘tkazish kerakki, bunda 
hududning hamma joylari bir xil darajada o‘rganilgan bo‘lishi va olingan 
ma’lumot tuproq xaritasini tuzish uchun etarli bo‘lishi kerak.Tuproq chegaralari 
aniq tushirilgan bo‘lishini talab qiladi. Mayda masshtabli xaritaga tushirishni yirik 
masshtabli topografik asoslarda o‘tkazish kerak. Ya’ni oxirgi tuzilayotgan tuproq 
xaritasi masshtabidan katta bo‘lishi kerak. Mayda masshtabli xaritaga tushirishda 
quyidagi materiallarni taqdim qilish kerak: 
1. Topografik asosda tuproq kesmalari va marshrutlarning sxematik 
joylanishlari. 
2. Tuproq xaritasi va mumkin bo‘lgan tuproq tushintirish xati 
Topografik xarita.
 
Tuproq xaritasi, keyinchalik xaritanomalar tuzish uchun zarur bo‘lgan 
kartografik asosnoma bo‘lib topografik hamda aerokosmik materiallar hisoblanadi. 
O‘zbekiston Respublikasi dehqon fermer xo‘jaliklari yoki suv iste’molchilar 
uyushmasining yerlari uchun 1:10000 masshtabdagi monografik xaritalar tuproq 

---

40 
tadqiqot ishlarida qo‘llaniladi. Lekin bu topografik xaritada tuproq qoplamining 
tuzulish farqlarini ko‘rsatish qiyin. Hozirgi kunda dehqon fermer xo‘jaliklari va 
suv iste’molchilari uyushmasining yerlari hamda kichik yer maydonlari 1:5000 
masshtabli tuproq xaritalariga tushurilmoqda. Tajriba maydonlari, kichik 
uchastkalar, melioratsiya ishlar o‘tkaziladigan maydonlar, bog‘lar, sabzavot 
almashlab ekishlar uchun 1:2000 masshtabli kortogrammalar tuzushda tapografik 
asosnomalardan foydalanilmoqda. Topografik xaritanomadan talaba hududning 
umumiy joylashishini, bog‘lar,sabzavot maydonlari, xar xil agrotsenozlar, 
gidrografik tarmoqlar, yo‘llar, aholi yashash joylarini, aniqlay olishi zarur.