O’zbеkistоn Rеspublikаsi Оliy vа o’rtа mахsus

А

В

14-rasm. Salamandra (A) va baqa (B) skeletlari tuzilishi: 1 - bo’yin umurtqasi, 2 - tana umurt-qalari, 3 - qovurg’alari, 4 – dumg’aza umurtqasi, 5 - dum umurtqalari, 6 - dum suyagi (urostil),
7-yelka kamari, 8 -yelka suyagi, 9 - tirsak suyagi, 10 - bilak suyagi, 11 - qo’shilib o’sgan
bilak va tirsak suyaklari, 12 - bilaguzuk, 13 - kaft, 14 - barmoq falangalari, 15 - chanoq kamarining yonbosh suyaklari, 16 - son suyagi, 17 - katta bolder suyagi, 18 - kichik bolder suyagi, 19 - qo’shilib o’sgan kichik va katta boldir suyaklari, 20 – tovon suyagi, 21 - oyoq kaft suyaklari, 22 – barmoq falangalari, r – barmoq rudimenti, I-II-III-IV-V rim raqamlari - barmoqlar tartibi.

Baqaning bosh skeleti ikki bo’limga: miya qutisi va vistseral skeletga bo’linadi. Ikkinchi bo’lim baqaning lichinkalari (itbaliqlar)da yaxshi taraqqiy etgan bo’lib, u baliqlarning vistseral skeletiga o’xshash. Voyagayetgan baqalarda esa vistseral skelet (jag’ yoylaridan tashqari) ancha soddalashgan va o’zgargan bo’ladi.

Jag’ yoylari. Ikkilamchi yuqori jag’ barcha suyakli baliqlar va yuqori rivojlangan umurtqali qayvonlardagiga o’xshash ikkita juft suyakdan: jag’lararo suyak bilan yuqori jag’ suyagidan tashkil toshgan. Ustki jag’ suyagining orqasida kvadrat yonoq suyagi o’rnashgan. Bu suyakning oldingi uchi yuqori jag’ suyagiga birikadi, keyingi uchi esa tanglay kvadrat tog’ayiga qo’shilib, og’iz atrofidagi pastki chakka yoy deb ataladigan suyak ko’prikchani qosil qiladi.
Pastki jag’ asosan mekkel tog’ayidan iborat. Uning uchi tanglay kvadrat tog’ayining keyingi uchlariga birikadi. Oldingi uchi esa suyakka aylanib, o’z jufti bilan birikib ketadigan kichkina iyak-jag’ suyagini qosil qiladi. Mekkel tog’ayining asosiy qismi burchak suyak deb ataladigan uzun qoplag’ich suyak bilan (bu suyakdan yuqoriga qarab toj o’simta chiqadi), oldingi qismi esa tish suyagi bilan qoplangan.
Jabra yoylari. Baqaning lichinkasi - itbaliqlarda to’rtta jabra yoylari bo’lib, voyagayetgan baqalarda ular til osti skeletini va qiqildoq tarkibidagi tog’aylarni qosil qilsa kerak.