O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta`lim
Download 4.15 Mb. Pdf ko'rish
|
Физик ва коллид химия. Дарслик
|
To‘rtinchi hulosa. Reaksiyaning issiqlik effekti reaksiya maxsulotlarining
hosil bo„lish issiqliklari yig„indisidan boshlang„ich moddalarning hosil bo„lish issiqliklari yig„indisini ayirmasiga tengdir (3.9 rasm): ∑ ∑ 3.9 rasm 13 . (a) – ekzotermik reaksiya: reagentlar yoki boshlang„ich moddalar hosil bo„lish issiqliklar yoki entalpiyalari yig„indisi maxsulotlar hosil bo„lish issiqliklari yoki entalpiyalari yig„indisidan katta. Reaksiya natijasida sistemaning issiqlik zahirasi kamayadi, ΔH<0. (b) – endotermik reaksiya: reagentlar entalpiyalari yig„indisi maxsulotlar entalpiyalari yig„indisidan kichik. Reaksiya natijasida sistemaning issiqlik zahirasi ortadi, ΔH>0. Beshinchi hulosa. Reaksiyaning issiqlik effekti boshlang„ich moddalarning yonish issiqligidan oxirgi moddalarni yonish issiqligini ayirmasiga tengdir. ∑ ∑ Gess qonunini tipik kimyoviy reaksiya bo„lmagan jarayonlarga ham tatbiq qilish mumkin, masalan, agregat yoki polimorf o„zgarishlar issiqlik effektlari, erish va solvatlanish issiqligi va hokazo. Issiqlik sig‘imi. Termokimyoviy va termodinamikaviy hisoblashlarda va molekulalarning tuzilishini aniqlashda gazlarning, suyuq va qattiq moddalarning issiqlik sig„imidan foydalaniladi. Modda massa yoki miqdor birligining 13 David W. Ball. Physical Chemistry. Brooks/Cole, a division of Thomson Learning, 2011. P. 53. 62 temperaturasini 1 K ga ko„tarish uchun kerak bo„lgan issiqlik miqdoriga issiqlik sig„imi deyiladi. Solishtirma va molyar issiqlik sig„imi bo„ladi. Solishtirma issiqlik sig„imi deb 1 g moddaning temperaturasini 1 K ga ko„tarish uchun kerak bo„lgan issiqlik miqdoriga aytiladi. 1 mol moddaning temperaturasini 1 K ga ko„tarish uchun kerak bo„lgan issiqlik miqdoriga molyar issiqlik sig„imi deyiladi. Termodinamik va fizik- kimyoviy hisoblashlarda ko„proq molyar issiqlik sig„imidan foydalaniladi. Chin issiqlik sig„imi va o„rtacha issiqlik sig„imi bo„ladi. Sistemaning temperaturasini cheksiz kam o„zgartirish uchun kerak bo„lgan issiqlik miqdorini (dQ) shu temperatura miqdoriga (dT) nisbati chin (haqiqiy) issiqlik sig„imi deyiladi: Modda T 1 temperaturadan T 2 temperaturagacha isitilganda sarflangan issiqlik miqdorini (Q) temperatura o„zgarishiga (Δ T) nisbati o„rtacha molyar yoki solishtirma issiqlik sig„imi (C) deyiladi: Berilgan temperatura intervalida o„zgarmasdir. Molyar issiqlik sig„imining o„lchov birligi J/(mol . K), solishtirma issiqlik sig„imining o„lchov birligi esa J/(g . K). Chin issiqlik sig„imi moddalarning tabiati, temperatura va sistemaga issiqlik o„tish sharoitiga bog„liq. Sistema doimiy hajmda joylashgan bo„lsa issiqlik sig„imi: ( ) bu yerda – izoxor issiqlik sig„imi. Agar sistemaning hajmi o„zgarib, basimi o„zgarmas bo„lsa: ( ) bu yerda – izobar issiqlik sig„imi. Issiqlik effektining temperaturaga bog‘liqligi. Kimyoviy reaksiyalarning issiqlik effektlarining temperaturaga qarab o„zgarishini Kirxgoff qonuniga bo„ysunadi. 63 ∑ ∑ bu yerda – reaksiyali temperaturadagi issiqlik effekti, – shu reaksiyaning temperaturasidagi issiqlik effekti, – reaksiya uchun olingan moddalarning issiqlik sig„imlari yig„indisi, – reaksiya maxsulotlarining issiqlik sig„imlar yig„indisi. Agar bilan ayirmasi cheksiz kichik bo„lsa, Kirxgoff qonunini quyidagicha yoziladi: – reaksiya maxsulotlarining issiqlik sig„imi bilan reaksiyaga krishuvchi moddalarning issiqlik sig„imi orasidagi ayirma. Issiqlik effektini temperaturaning funksiyasi sifatida ifodalash uchun yuqoridagi tenglamalarni integrallanadi: ∫ ∫ va bo„lganligidan ∫ ∫ lar ayirmasi qattiq va suyuq moddalar uchun amalda juda kichik, ularda temperatura o„zgarishi bilan hajmi deyarli o„zgarmaydi. Gazalr uchun esa ayirmasi katta. Shuning uchun hisobga olinishi kerak. Ko„pincha yoki lar uchun emperik formuladan foydalaniladi: 64 bu yerda a, b, c, d lar koeffisentlar. (3.30) tenglamadan foydalanib Kirxgoff qonunining tenglamasini integrallash mumkin: Bu qonunni har qanday jarayonlar va hodisalar uchun ham tatbiq qilish mumkin: – bug„lanish issiqligi, – suyuqlanish issiqligi. Download 4.15 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|