O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi a. D. Abdazimov, Е. O‟ljayev, N. N. Omonov

10.2. Motor-testerlar 
Motor-testerlar IYOD va elektr jixozlari parametrlarini o„lchash va yashirin 
nosozliklarni 
aniqlash 
uchun 
mo„ljallangan. 
Ularning 
imkoniyatlari
analizatorlarnikiga nisbatan ancha yuqori, chunki bunday asboblarning ko„pchiligi 
kompyuterlar asosida yaratilgan bo„lib, xotirasiga har qanday mashinaning
standart ma‟lumotlarini “yuklash” mumkin.
“Kamerton” (Minsk sh., Belorus Respublikasi) maxsus konstruktorlik 
byurosida ishlab chiqarilayotgan M1-2 va M-2 motor-testerlari benzinli hamda 
dizel dvigatellari bilan ishlashga mo„ljallangan. Bu asboblarda kompyuter va 
operativ axborotlarni saqlash va bosmaga chiqarish, hamda har bir diagnostika 
qilinayotgan mashina sinov natijalarini protollashtirish va hujjatlashtirish 
qurilmalari bilan dasturiy bog„lanish ko„zda tutilgan. 
Motor-tester uncha katta bo„lmagan ko„tarib olib boriluvchi asbob bo„lib 
uning surati 2.10.2-rasmda keltirilgan. 

---

120 
2.10.2-rasm Motor -testerga ulash uchun asboblar va datchiklar: 1-
 
motor -
testerning orqa paneli; 2-
 
masofadan boshqarish pulti; 3- stroboskop; 4-
 
tok 
datchigi; 5-
 
ulash simlari to'plami; 6- ulanish qurilmasi; 7-
 
avtomobil ichki
diagnostika rozetkasiga ulanish uchun ulagich; 8-
 
yuqori kuchlanish datchigi;
9-
 
birinchi silindrn datchigii (hisob boshi datchigi) 
Uning yordamida turli xil datchiklar va stroboskop yordamida turli xil ish 
rejimlarida dvigatellar va elektr jihozlarining 50 dan ortiq parametrlarini o'lchashi 
mumkin. Quvvat parametrlarini bilvosita aniqlashning antiqa usullari qo'llaniladi. 
Misol uchun, silindrlardagi nisbiy kompressiyani. Kompressiya va 
silindrlarni ishlash bir tekisligini o‟lchashga qo'shimcha ravishda, quyidagi uchqun 
parametrlari o'lchanadi: teshib chiqish kuchlanishi, yoy kuchlanishi, uchqun 
davomiyligi (2.10.3-rasm) va boshqa parametrlar. Ushbu ma‟lumotlar asosida 
dastur nafaqat o‟t oldirish tizimi holatini, balki o‟t oldirish shami atrofidagi 
yonilg‟i aralashmasi tarkibini ham aniqlab beradi. 
Sinov davomida silindrlarda o„t oldiriщ navbat bilan o„chirilganda 
dvigatelning umumiy quvvatiga har bir silindrning ulushi aniqlanadi, agar bunda 
tizimga gazanalizatori ulansa, dvigateldan chiqayotgan gazlarning zaxarlovchilik 
darajasi (toksichnost) aniqlanadi, bu ayniqsa benzinni taqsimlab purkovchi 

---

121 
tizimlarni diagnostika qilishda muhim ahamiyatga ega (har bir forsunkaning holati 
aniqlab beriladi). 
2.10.3 - rasm. Mоtоr-tester ekranida uchqun parametrlari 
Asbobning o„zgarmas xotirasiga dvigatellar zamonaviy modellarining eng 
asosiy xarakteristikalari (silindrlar soni, ularni ishlash tartibi, o„lchanilayotgan 
kataliklarning ruxsat etilgan qiymatlari va b.) kiritilgan. Boshqa ko„rsatkichlarni
diagnostika qilish uchun qurilmaning operativ xotirasiga klaviturasi orqali 
ma'lumotlar kiritiladi.
Sinov boshlanishida modelning raqamini terishning o„zi 
kifoya, qurilma o„zi olgan o„lchov natijalarini ruxsat etilganlar bilan taqqoslaydi. 
Kurilmada 
diagnostika qiluvchi operator bilan avtomatik muloqat rejimi xam 
ko„zda tutilgan, uning ekranida ishlash uchun zarur maslaxatlar, datchiklar va 
boshqa qurilmalarni ulash bo„yicha ko„rsatmalar tasvirlab beriladi.