O`zbekiston Respublikasi Oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi Ajiniyoz nomidagi Nukus davlat pedagogika instituti Maktabgacha ta`lim kafedrasi maktabgacha ta’limda steam texnologiyalari

STeM ta`lim sohasida nimani anglatadi?
STeM maktabda nimani anglatadi? Degan savolga javob bermasdan STeM haqida gapira olmaymiz. Ta`lim sharoitida, STeM fan, texnika, muhandislik va matematikani o`qitishda kompleks yondoshadigan o`quv dasturini nazarda tutadi. STeM so`nggi yillarda AQSh maktablarining asosiy diqqat markaziga aylandi. Talabalar STeM fanlarini o`rganayotganda, ular muvaffaqiyatga erishish uchun zarur bo`lgan ko`nikmalarni rivojlantiradilar ilm-fanga asoslangan dunyoda. Ushbu ko`nikmalarga muammolarni hal qilish, dalillarni topish va ulardan foydalanish, loyihalarda hamkorlik qilish va tanqidiy fikrlash kabi narsalar kiradi.
STeM (Science, technology, engineering and mathematics) qisqartmasi fan, texnologiya, muhandislik, matematika va ta`lim mazmunini yaratish va o`quv jarayonini tashkil etishga amaliy yo`naltirilgan yondashuvni anglatadi.
STeM –yondashuvning markazida to`rtta tamoyil mavjud:
1. O`quv jarayonini tashkil etishning loyiha shakli bo`lib, unda bolalar o`quv vazifalarini birgalikda hal etish uchun guruhlarga qo`shilishadi;
2. Natijada oila, sinf, maktab, universitet, korxona, shahar va boshqalar ehtiyojlari uchun ishlatilishi mumkin bo`lgan o`quv muammolarining amaliy tabiati;
3. O`qitishning predmetlararo tabiati: o`quv vazifalari ularni hal qilish uchun bir vaqtning o`zida bir nechta o`quv fanlarini bilish zarur bo`lgan tarzda ishlab chiqilgan;
4. Amaliy ilmiy tadqiqotlar bo`yicha muhandis yoki mutaxassisni tayyorlash uchun asosiy bo`lgan fanlarni qamrab olish: tabiiy fanlar (fizika, kime, biologiya) zamonaviy texnologiyalar va muhandislik fanlari.
STeM –yondashuvning asosiy maqsadi an`anaviy ta`limning o`ziga xos xususiyatlarini amaliy muammolarni hal qilishdan va o`quvchilarga ta`lim fanlari o`rtasidagi tushunarli aloqalarni o`rnatishdan iborat.
Bugungi kunda AQSh oliy ta`lim tizimida yuzlab muhandislik va ilmiy mutaxassisliklar mavjud bo`lib, ular bo`yicha o`quv dasturlari STeM kontseptsiyasiga muvofiq qurilgan. Shu bilan birga, talabaning diplom ishi texnologiya kompaniyasida stajirovka va murakkab texnologik loyihalarda mutaxassislar bilan yonma-yon ishtirok etish bilan birlashtiradi. Shu sababli, texnologiya kompaniyalari universitetdan chiqarilgandan so`ng darhol malakali mutaxassislarni qabul qilishadi. Keyinchalik STeM yondashuvi dunyoning ko`plab davlatlari tomonidan qabul qilindi. Hozirgi vaqtda STeM –mutaxassislar Frantsiya, Buyuk Britaniya, Avstraliya, Isroil, Xitoy, Kanada, Turkiya va boshqa qator mamlakatlardagi universitetlarda o`qitilmoqda.
STeM geografiyasining kengayishi bilan bir vaqtda STeM-yondashuv elementlarini maktab va maktabgacha ta`lim uchun ta`lim piramidasi bo`ylab tarqatish sodir bo`ldi. Ko`pgina mamlakatlarda bolalar guruhlarida oraliq tadqiqotlar va dizayn uchun o`quv kurslari va qo`llanmalar faol ravishta yaratila boshlandi. Oliy ta`limda STeM yondashuvining haqiqiy natijalarini sezgan holda, AQSh hukumati ta`lim standartlari orqali STeM-ta`limni maktablarda o`qitishning asosiy usuli sifatida tasdiqladi. Avstraliya, Kanada va Singapur bundan oldin ham buni amalga oshirdi.
Bolalar STeM-ta`lim robototexnika doirasida eng muvaffaqiyatli yuqori texnologiyali tarmoqlari va dizayn bolalar tabiiy qiziqish rivojlantirish uchun iqtisodiyotning talablarini kesib maydoni bo`ldi. Natijada, bugungi kunda butun dunyodagi o`qituvchilar robotlarni loyihalashtirish va dasturlash uchun to`plamlardan faol foydalanadilar.