O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti alimov T. A., Ajabov A. Q., Mirtoshev Z. D


Download 0.52 Mb.
bet6/22
Sana25.01.2023
Hajmi0.52 Mb.
#1119454
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   22
Bog'liq
МАСАЛАЛАР 2013 йил

Mustaqil yechish uchun masalalar:

  1. Quyosh to’g’ri chiqishi 6 soat va 12 soat bo’lgan kunlari uning uzunmasi va kenglamasi qanday bo’ladi?

  2. Shaxringizda 22 iyun yarim tunda Quyoshning maksimal ko’tarilish balandligini aniqlang.

  3. Shahringizda 22 dekabr kuni Quyosh qanday maksimal balandlikga ko’tarilishini aniqlang.

  4. 22 iyun kuni Quyosh gardishini markazi yarim tunda aniq gorizontda bo’ladigan joyda olam qutbini balandligini aniqlang. Refraksiyani hisobga olmang.



VI - amaliy mashg’ulot.
Vaqtni va uzunlamani aniqlash

  1. Agar yer haqiqiy sutkali aylanish yo’nalishiga (g’arbdan sharqga) teskari balandlikda (sharqdan g’arbga) tomon harakat etganda Quyosh vaqt va yulduz vaqti nisbati qanday bo’lur edi?

Yechish:
Mos ravishda yulduzlarni va Quyoshni yuqori kulminasiyalari orasidagi vaqtni kuzatish ko’rsatadi, ki yulduzlar kulminasiyalari orasidagi vaqt, Quyosh kulminasiyalari orasidagi vaqtdan ~4 minutga qisqadir m=S-So-3m56c m/24 . Agar yer teskari yo’nalishda(sharqdan g’arbga tomon) harakat qilganda edi, Quyosh sutkasi yulduz sutkasidan ~4 minutga qisqa bo’lur edi. ( ) Bunda So – yarim kun paytidagi yulduz vaqti (yoki, agar m yarim tundan boshlab hisoblansa, yarim tundagi yulduz vaqti).

  1. Qadim zamonlarda nolinchi meridian deb Ferro orolining meridiani olingan, shuning uchun ba’zi xaritalarda uzunlama Ferro orolidan boshlab o’lchangan, ya’ni Ferro oroli meridiani asosiy meridian sifatida qabul qilingan. Ferro oroli Grinvichdan 17°40’-ga g’arbda joylashgan. Ferro orolidan 50° sharq tomonda joylashgan kuzatish joyining grinvichga nisbatan uzunlamasini toping. Uzunlamani vaqt hisobida ko’rsating.

Berilgan: Yechish:
λF=17°40’ Uzunlamani o’lchash sanoq sistemani boshini Ferro
Δλ=50° meridianidan Grinvich meridianiga ko’chirsak
------------- λG= λF-17°40=50°-17°40=32°20= 2soat 9 minut 20
λG=? sekund bo’ladi.



  1. Grinvich vaqti 10h17m14c-ga teng bo’lganda vaqti 12h43m21c bo’lgan joyning uzunlamasini aniqlang.

Berilgan: Yechish:
UT=10h17m14c Vaqtlarning vaqti joylarning uzunlamalarini farqiga
Tm=12h43m21c teng ekanligini nazarga tutib, bu joyning uzunlamasini
------------------ λ=Tm-UT=12h43m21c-10h17m14c=2h26m7c
λ=? Grinvichdan sharq tomonda ekanligini topamiz.

  1. Novocherkask shahrining uzunlamasi Sankt-Peterburg shahriga nisbatan uzunlamasi 9°48 ga teng. Bu ikki shahrning mahalliy vaqtlarining farqi nimaga teng.

Berilgan: Yechish:
λNS=9°48 Vaqtlarning farqi uzunlamalarning farqiga
TmH-Tmc=? tengligidan TmH-Tmc= λNS=9°48’ =0h39m12c
ekanligini topamiz.

  1. Alma-Ato shahrining mahalliy vaqtini ko’rsatayotgan o’rtacha xronometr Xarkov shahriga keltirildi, bu xronometr Xarkov shahri o’rtacha vaqtiga nisbatan qanday tuzatmasi bo’ladi. Alma-Ato uzunlamasi 5h7m46c Xarkov uzunlamasi 2h24m56c ga tengdir.

Berilgan: Yechish:
λA =5h7m46c Vaqtlarning farqi uzunlamalar farqiga tengligidan
λX =2h24m56c foydalansak TmX-TmA= λX- λA
----------------- TmX=TmA+ λX- λA= TmA+ Δλ formuladan.
Δλ=? Δλ= TmX-TmA= λX- λA=2h24m56c-5h7m46c=-2h42m50c ga
teng ekanligini aniqlaymiz.



Download 0.52 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   22




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling