O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi “buxgalteriya hisobi” kafedrasi

Сотишдан олинган даромаднинг ҳисоби. Қишлоқ хўжалик корхоналарида етиштирилган маҳсулотлар турли йўллар билан сотилади. Чунончи, пахта тўлиқ давлат буюртмаси асосида давлатга тасдиқланган сотиш баҳоларида сотилади. Етиштирилган ғалланинг 50 фоизи давлатга тасдиқланган сотиш баҳоларида, қолган қисми эса эркин келишув баҳоларида бошқа юридик ва жисмоний шахсларга сотилади. Давлат буюртмаси рўйхатига киртилмаган барча бошқа турдаги қишлоқ хўжалик маҳсулотлари ўзга юридик шахсларга тузилган шартномалар асосида келишув нархларида, шунингдек бозорларда аҳолига бозор баҳоларида сотилади. Бундан ташқари қишлоқ хўжалик корхоналари етиштирган маҳсулотларини ўз ходимларига меҳнат ҳақи учун натурал тўлов сифатида ҳам беришлари, уларни бошқа юридик шахсларга таъсис бадали сифатида киритишлари ҳамда бепул хайрия этишлари ҳам мумкин.
Қишлоқ хўжалик маҳсулотларини давлат буюртмаси, шунингдек ўзаро тузилган шартномалар асосида сотиш турли тайёрлов ва қайта ишловчи корхоналар, масалан, пахтани қабул қилиш ва қайта ишлаш заводлари, дон маҳсулотлари комбинатлари, жун заводлари, ёғ-мой комбинатлари ва бошқа шу каби ташкилотлар билан тузилган шартномалар асосида амалга оширилади. Давлат буюртмасини бажарувчи ташкилотлар, шунингдек бошқа сотиб олувчи юридик шахслар қишлоқ хўжалик корхоналарига шартномада кўрсатилган дастлабки тўловни амалга оширадилар. Бундай тўловларга қишлоқ хўжалик корхоналарида қуйидагича бухгалтерия ёзуви қилинади:
Дебет 5110 «Ҳисоб-китоб счёти»
Кредит 6310 «Олинган бўнаклар».
Тайёрлов ва қайта ишловчи корхоналарга қишлоқ хўжалик маҳсулотларини сотиш счёт-фактуралар ва уларга илова қилинадиган қабул қилиш-топшириш далолатномалари, товар-транспорт наклоднойлари ва бошқа ҳужжатлар билан расмийлаштирилади. Ушбу ҳужжатлар асосида қишлоқ хўжалик маҳсулотларини сотишдан олинган даромадга қуйидагича бухгалтерия ҳисоби берилади:
Дебет 4010 «Харидорлардан олинадиган счётлар»
Кредит 9010 «Маҳсулот сотишдан олинган даромадлар».
Шундан сўнг, дастлаб, харидорлардан олинган бўнаклар суммаси ёпилади ва унга қуйидаги ёзув берилади: