O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti «Menejment» kafedrasi

2.2. Statistik kuzatish shakllari 
Mamlakatimizda statistik kuzatish ikki shaklda:

statistik hisobotni taqdim etish; 

maxsus uyushtirilgan statistik tekshirishlarni amalga oshirish 
yo`li bilan tashkil etiladi (6-chizma).
 
6-chizma. Statistik kuzatish shakllari 
Statistik hisobot deyilganda Makroiqtisodiyot va statistika vazirligi yoki 
uning mahalliy tashkilotlari hamda Moliya vazirligi tomonidan tasdiqlangan, 
tegishli ko`rsatkichlarga ega bo`lgan, mustaqil balansda turuvchi barcha 
korxona, muassasa va tashkilotlar tomonidan belgilangan muddatlarda qonuniy 
Statistik kuzatishning tashkiliy masalalari 
Kuza-
tish 
organi
Kuzatish 
vaqti va 
muddati
Kuza-
tish 
joyi 
Kadrlarni 
tanlash 
va 
o’qitish
Kuzatish varaqa-
larini ko`payti-
rish va joylarga 
jo`natish
Statistik kuzatish shakllari 
Statistik hisobot 
Maxsus uyushtirilgan 
statistik kuzatishlar

---

16 
tartibda uyushtiriluvchi, statistika va yuqori tashkilotlarga yuborilib turiladigan 
hisobot shakllari tushuniladi.
Hisobot statistik kuzatishning asosiy shakli bo`lib, u barcha korxonalar va 
tashkilotlar faoliyati haqidagi boshlang’ich haqqoniy ma`lumotlarni keng 
dasturda muttasil olib turish imkoniyatini yaratadi. Buxgalteriya va operativ-
texnika hisobi hujjatlarida qayd etilgan boshlang’ich hisob-kitob yozuvlari 
hisobot uchun ma`lumotlar manbai hisoblanadi.
Hisobot buxgalteriya hisoboti va statistik hisobotlarga bo`linadi. 
Buxgalteriya hisoboti buxgalteriya balansi va schetlaridagi ma`lumotlarni 
sharhlash va batafsil tekshirish uchun xizmat qiladi.
Statistik hisobotning asosiy vazifasi xalq xo`jaligini rivojlantirish 
bo`yicha ko`zlangan rejalarning bajarilishi ustidan nazorat olib borishdir. Har bir 
statistik hisobotda quyidagi uch turdagi ma`lumotlar keltiriladi:

joriy davrda haqiqatda erishilgan ko`rsatkichlar; 

joriy davr rejalarida ko`zlangan topshiriqlar; 

o`tgan (bazis) davrda haqiqatda erishilgan ko`rsatkichlar. 
Har bir hisobot shakli quyidagi rekvizitlarni (unsurlarni) o`z ichiga oladi: 

hisobotning nomi va raqami; 

tasdiqlangan vaqti; 

taqdim etiladigan manzili; 

qaysi davr uchun tuzilayotganligi va qachon yuborilishi lozimligi; 

hisobotni yuborayotgan tashkilotning manzili; 

hisobot ma`lumotlari yoziladigan jadval maketi; 

o`lchov birliklari; 

korxona rahbarlarining imzosi va muhr bosilgan vaqt. 
Bunday hisobotni har bir korxona, muassasa va tashkilot belgilangan 
muddatda tzib, statistika tashkilotlariga topshirishga majburdirlar. Bu tartibga 
rioya qilmaslik hisobot intizomini buzish demakdir.