O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti «Menejment» kafedrasi

Tuzilmaviy guruhlash yordamida bir xil tipdagi, sifat jihatidan bir xil 
bo`lgan guruhlarning (birliklarning) salmog’i hisoblanadi va shu tariqa to`plam 
tarkibi o`rganiladi. Bunday guruhlashlar yordamida aholining milliy, jinsik 
tarkibi, ishchilarning kasbiy tarkibi yoki tuzilmasi kabilar o`rganiladi.
Analitik guruhlash yordamida hodisalar o`rtasidagi o`zaro bog’lanish 
o`rganiladi. Bunday guruhlashlar omil va natijaviy belgilar bo`yicha amalga 
oshiriladi. Masalan, ishchi malakasining oshishi (omil belgi) mehnat 
unumdorligining (natijaviy belgi) oshishiga olib keladi.
Ikki va undan ortiq belgilar bo`yicha amalga oshirilgan guruhlashlar 
kombinatsion guruhlashlar deyiladi. Bunday guruhlashlar bitta belgi bo`yicha 
bajarilgan guruhlashlarga qaraganda kengroq analitik xususiyatga ega bo`ladi.
3.4. Ikkilamchi guruhlash. 
Dastlabki guruhlangan ma`lumotlarga asoslanib, yangi guruhlarni hosil 
qilish statistikada ikkilamchi guruhlash deb yuritiladi. Bu usul odatda:

sifat jihatdan bir xil tipga ega bo`lgan guruhlarni hosil qilish; 

bir yoki bir necha guruhlarni bir-biri bilan taqqoslash; 

umumiy qonuniyat yaqqol ko`rinuvchi yirik oraliqli guruhlarni hosil 
qilish maqsadida qo`llaniladi. 
Statistik guruhlashning yuqoridagi turlari asosan dastlabki statistik 
ma`lumotlar bo`yicha amalga oshiriladi. Ikkilamchi guruhlash:

dastlabki guruhlash oraliqlarini yiriklashtirish; 

oraliqlarning nisbatiga asoslanib, yangi guruhlarni hosil qilish 
usullarida amalga oshirilishi mumkin. 
Amaliyotda har ikkala usulni ham juda keng qo`llash maqsadga 
muvofiqdir. Xususan, ikkilamchi guruhlashning ikkinchi yo`li tadqiqotchi 
qo`lida turlicha dastur va metodologiya asosida hisoblangan ma`lumotlar salmoq 
ko`rinishida bo`lgan hollarda keng qo`llaniladi.
1-jadval
Tijorat magazinlarining tovaroborot hajmi bo`yicha guruhlanishi 
№ 
IV chorakda tijorat do`konlarining 
tovar oborot hajmi bo`yicha guruhlari 
(ming so`m) 
Do`konlar 
soni 
IV chorakda tovar 
oborot hajmi
(ming so`m) 
1 
2 
3 
4 
1. 
10 ming so`mgacha 
15 
93,0 
2. 
10-15 
8 
112,0 
3. 
15-20 
13 
200,0 
4. 
20-30 
3 
68,0 

---

29 
5. 
30-50 
9 
378,0 
6. 
50-60 
7 
385,0 
7. 
60-70 
3 
180,0 
8. 
70-100 
8 
600,0 
9. 
100-200 
22 
2400,0 
10. 
200 va undan yuqori 
12 
3744,0