O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi chirchiq davlad pedagogika unverstiteti gumanitar fanlar fakulteti o’zbek til va adabiyoti yo’nalishi

Sekin uyqu vaqtida vegetativ faoliyatlar susayadi — qorachiqlar torayadi, tomirlar kengayadi, ter ajralishi ko’payib, ko’z yoshi va so’lak ajralishi kamayadi, yurak-tomir, nafas, xazm, ajratuv tizimlari faoliyati sustlashadi. Tez uyqu davrida, aksincha, «vegetativ to’zon» kuzatiladi. Skelet muskullari tinch va tonusi pasaygan xolatda bo’lsada, bu davrda odam ko’rayotgan tushida «ishtirok» etadi, ichki a’zolari tushdagi xarakatlar va xissiyotlarni taminlash uchun zarur bo’lgan darajada o’z faoliyatini tezlashtiradi.

Sekin uyqu vaqtida vegetativ faoliyatlar susayadi — qorachiqlar torayadi, tomirlar kengayadi, ter ajralishi ko’payib, ko’z yoshi va so’lak ajralishi kamayadi, yurak-tomir, nafas, xazm, ajratuv tizimlari faoliyati sustlashadi. Tez uyqu davrida, aksincha, «vegetativ to’zon» kuzatiladi. Skelet muskullari tinch va tonusi pasaygan xolatda bo’lsada, bu davrda odam ko’rayotgan tushida «ishtirok» etadi, ichki a’zolari tushdagi xarakatlar va xissiyotlarni taminlash uchun zarur bo’lgan darajada o’z faoliyatini tezlashtiradi.

Chuqur sekin uyqu faqat odamga xos. Uni odamzod uyjoy qurib, o’zini tunda turli xavflardan saqlash imkoniyatiga ega bo’lganidan keyin orttirgan. Sekin uyqu davrida bazi odamlar uyqusirab yurishadi, bu — somnambulizmdir.

O’z vaqtida uyqu rivojlanishini tushuntirish uchun qon aylanishi, gistologik, kimyoviy nazariyalar taklif qilingan edi.

Uzoq yillar davomida uyqu miya hujayralarini uzluksiz faoliyat natijasida xoldan toyib, nobud bo’lishdan saqlaydi va ish qobiliyati tiklanishi uchun imkoniyat tug’diradi, degan fikr ustivor bo’lgan. Uyquning ximoya ahamiyati hayvon yoki odam uyqudan maxrum qilinganda yaqqol bilinadi. 3—4 kun uxlamagan odam o’zini juda yomon xis qiladi, borgan sari xarmoni quriydi, aqliy mexnat faoliyati keskin pasayadi, 5 kundan keyin aqliy mexnat qobiliyatini umuman yuqotadi, gallyusin atsiyalar (yuq narsaning ko’rinishi, eshitilishi, sezilishi) paydo bo’ladi; 7 kunda xushidan ketadi.

Uzoq yillar davomida uyqu miya hujayralarini uzluksiz faoliyat natijasida xoldan toyib, nobud bo’lishdan saqlaydi va ish qobiliyati tiklanishi uchun imkoniyat tug’diradi, degan fikr ustivor bo’lgan. Uyquning ximoya ahamiyati hayvon yoki odam uyqudan maxrum qilinganda yaqqol bilinadi. 3—4 kun uxlamagan odam o’zini juda yomon xis qiladi, borgan sari xarmoni quriydi, aqliy mexnat faoliyati keskin pasayadi, 5 kundan keyin aqliy mexnat qobiliyatini umuman yuqotadi, gallyusin atsiyalar (yuq narsaning ko’rinishi, eshitilishi, sezilishi) paydo bo’ladi; 7 kunda xushidan ketadi.